Hay, Dở và Nguy Hiểm của Ứng Dụng AI trong Âm Nhạc

Thân chào các Bê (*),

Hay, Dở và Nguy Hiểm của Ứng Dụng AI trong Âm Nhạc

Ứng dụng AI trong âm nhạc là một khái niệm rộng, nên để dễ trao đổi, ta chỉ tập trung vào việc tạo ra một bản nhạc hoàn chỉnh—điều mà trước thời AI, một người không chuyên gần như không thể làm được, hoặc dù làm được thì khó có hy vọng cạnh tranh với nhạc sĩ chuyên nghiệp.

Thế nhưng, với sự phát triển mạnh mẽ của AI hiện nay, chúng ta bắt đầu nghe nhiều lời than phiền từ chính các nhạc sĩ. Vậy câu hỏi đặt ra là: Liệu nhạc sĩ chuyên nghiệp và nhà sản xuất âm nhạc có thực sự phải lo sợ mất việc vào tay AI?

Bài blog này xin đưa ra câu trả lời tứ Google Gemini, khi được hỏi: "Xin nói về AI tools để tạo nhạc (AI music) với cái hay, cái dở của chúng, cũng như là cái nguy hiểm (nếu có của chúng). Xin tóm lược ý kiến của người thật (không phải lý luận do máy tính đưa ra)."

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

(Giữ nguyên văn câu trả lời, chỉ trình bầy lại cho dễ đọc)

Chào bạn, đây là tóm tắt về các công cụ tạo nhạc bằng AI (AI music) dựa trên ý kiến của những người làm trong ngành và các chuyên gia:

🎶 Cái Hay (Ưu Điểm)

Những người ủng hộ việc sử dụng AI trong âm nhạc thường nhấn mạnh các lợi ích sau:

• Tiết kiệm thời gian và tự động hóa: AI có thể tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại hoặc tốn thời gian trong quá trình sản xuất (ví dụ: trộn/mastering cơ bản, đề xuất EQ), giúp nhà sản xuất và nhạc sĩ tiết kiệm thời gian đáng kể. 
• Nguồn cảm hứng và ý tưởng mới: AI có thể tạo ra các biến thể hoặc ý tưởng âm thanh hoàn toàn mới (như giai điệu, hòa âm) mà con người có thể chưa từng nghĩ tới, giúp phá vỡ "khối sáng tạo" (*creative block*). 
• Dân chủ hóa sản xuất âm nhạc: AI giúp những người không có kiến thức chuyên sâu về nhạc lý hoặc thiết bị đắt tiền vẫn có thể tạo ra âm nhạc chất lượng chuyên nghiệp.
• Cá nhân hóa trải nghiệm: AI rất giỏi trong việc tạo danh sách phát (playlist) hoặc âm nhạc nền được cá nhân hóa cao độ theo thói quen và cảm xúc của người nghe.

🎧 Cái Dở (Nhược Điểm)

Mặt trái của công cụ AI, theo các nhà phê bình và nghệ sĩ, bao gồm:

• Thiếu cảm xúc và sự độc đáo: Nhiều người cho rằng nhạc do AI tạo ra, dù về mặt kỹ thuật có vẻ hoàn hảo, nhưng lại **thiếu đi "hồn"** (*soul*) hay **cảm xúc chân thật** (*real emotion*) mà một tác phẩm sáng tác từ trải nghiệm sống của con người mang lại. 
• Nguy cơ thiếu sự đa dạng: Do AI học hỏi từ dữ liệu có sẵn, nó có xu hướng tạo ra các mô hình dễ đoán và **homogenization** (đồng nhất hóa), làm giảm tính bất ngờ và sự đa dạng trong âm nhạc. 
• Chất lượng âm thanh đôi khi kém: Một số công cụ tạo nhạc AI có thể tạo ra âm thanh có chất lượng thấp, thiếu độ chi tiết cần thiết, đặc biệt khi tách các thành phần âm thanh (*stem*). 
• Mối lo ngại về sự phụ thuộc:** Việc quá dựa dẫm vào AI có thể làm **mất đi sự tiếp xúc và kỹ năng sáng tạo** độc đáo của con người, khiến nghệ sĩ đánh mất "màu sắc" riêng của mình.

🚨 Cái Nguy Hiểm (Rủi Ro & Đạo Đức)

Đây là những vấn đề lớn nhất và thường được nhắc đến, đặc biệt liên quan đến vấn đề đạo đức, pháp lý và kinh tế:

• Mối đe dọa sinh kế của nghệ sĩ: Đây là mối lo ngại lớn nhất. AI tạo sinh có khả năng thay thế con người trong nhiều công việc sáng tác và sản xuất nhạc thương mại (nhạc nền, jingles quảng cáo), đe dọa trực tiếp đến **nguồn thu nhập** của các nhạc sĩ và nhà sản xuất. 
• Vấn đề bản quyền và dữ liệu đào tạo: Nhiều mô hình AI được đào tạo trên dữ liệu âm nhạc có bản quyền mà không có sự cho phép hay đền bù thỏa đáng cho nghệ sĩ. Điều này dẫn đến các **vấn đề pháp lý và đạo đức** phức tạp. 
• Deepfakes và mạo danh: Việc **nhân bản trái phép giọng hát** (*cloning a performer's voice*) của một nghệ sĩ bằng AI là một nguy cơ nghiêm trọng, làm dấy lên lo ngại về quyền nhận dạng, kiểm soát nghệ thuật và khả năng lạm dụng. 
• Thao túng người nghe: AI có thể được dùng để tạo ra và quảng bá nội dung âm nhạc nhằm **thao túng hoặc hướng người nghe** đến các lựa chọn an toàn, đã được tính toán. 
• Sự suy giảm của trải nghiệm biểu diễn trực tiếp: Dù AI có thể tạo ra bản thu hoàn hảo, nó **không thể thay thế năng lượng, sự ngẫu hứng** và kết nối cảm xúc trong một buổi hòa nhạc trực tiếp (*live concert*), điều làm nên giá trị cốt lõi của fandom (cộng đồng người hâm mộ).

Tóm lại, nhiều người nhận định rằng AI là một **công cụ mạnh mẽ** có thể hỗ trợ và nâng cao khả năng sáng tạo của con người, nhưng nó **không thể thay thế "trái tim và tâm hồn"** của người nghệ sĩ. Việc tận dụng AI một cách có trách nhiệm và đạo đức là điều vô cùng quan trọng để đảm bảo AI phục vụ âm nhạc, chứ không phải chiếm lĩnh nó.

Phiếm ON: 

Theo Đệ thì người phê bình hơi khắc khe với AI. Sau đây là một số điểm:

• AI không có "hồn". Cũng đúng đấy; nhưng có lẽ là một phần là lỗi của người (thật) khi hợp tác với AI không dùng "meta tags" đúng nơi, đúng lúc trong lời nhạc. Thí dụ không bảo AI phải dùng nhịp thở như thế nào. Ca sỹ thật có lúc phải lấy hơi, Ca sỹ AI không cần lấy hơi trừ khi được bảo phải lấy hôi qua meta tags.
• Nhạc AI, đặc biệt là nhạc Việt, có những đoạn mà Ca sỹ AI cứ hát lơ lớ như người nước ngoài mới học tiếng Việt. Theo Đệ thì đây cũng có thể là lỗi người hợp tác với AI. Người không dạy được máy thì lỗi ở người! Phải học cách bắt AI phát âm cho đúng. AI có tội tình gì mà chửi nó!
• Con người với trí khôn, với kinh nghiệm, với văn hóa và hơn nữa với đạo đức sẽ mãi mãi không bao giờ từ bỏ vai trò lãnh dạo/tiên phong trong bất cứ lãnh vực nhân văn nào. 
• Lo sợ về khả năng công nghệ mới nào cũng chỉ là vì không tin vào chính khả năng của con người.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi Bê thì năng lực giảm sút nhưng thì giờ rảnh lại tăng!

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

B. We Proved It: AI Mastering Is A Waste Of Money