Cục Đá II

Thân chào các Bê (*),

Hôm nay chỉ tình cờ mà dùng Copilot của Microsoft. 

Đệ thắc mắc là Copilot có đọc dược một trang mạng không và cho Copilot một thí dụ. 

Ngạc nhiên, ngạc nhiên! Không những đọc mà đọc nhanh cũng như trả lời... siêu nhanh!

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Sau đây là cuộc đối thoại với Copilot: 

1.  Copilot có thể đọc trình duyệt URL này không? http://hoatran36.blogspot.com/2025/09/cuc-a.html

Có thể nhé! 😊 Mình vừa đọc nội dung từ đường dẫn bạn gửi: Cục Đá – hoatran36.blogspot.com.

✨ Tóm tắt nội dung bài viết

Bài viết là một chia sẻ mang tính phiếm luận của tác giả Hòa Trần, xoay quanh một công án Phật giáo: “Hòn đá có Phật tính không?”. Tác giả không nhận mình là người am hiểu Phật học, mà chỉ muốn nêu góc nhìn đời thường.

• 🪨 Câu hỏi “Hòn đá có Phật tính không?” không thể trả lời đơn giản là “có” hay “không”, vì nó vượt ra khỏi hệ thống nhị nguyên đúng/sai.
• 🧘‍♂️ Câu trả lời “Có khi có, có khi không” nhằm nhắc nhở người hỏi đừng chấp chặt vào câu trả lời tuyệt đối.
• 💡 Thông điệp chính: Đừng tìm câu trả lời cho những điều vốn không cần trả lời. Điều quan trọng hơn là quay về chính mình, vì nơi ta mới là chỗ Phật tính có thể hiển lộ.

Bài viết kết thúc bằng lời chúc cuối tuần vui vẻ và một chú thích thú vị về từ “Bê” – ám chỉ những người trên 60 tuổi nhưng vẫn trẻ trung.

Nếu bạn muốn mình viết lại bài này sao cho gọn gàng, dễ hiểu hơn nữa (hoặc theo phong cách khác như hài hước, học thuật, v.v.), mình rất sẵn lòng. Bạn muốn thử không?

2. Tuyệt! Dưới đây là phiên bản hài hước của bài viết “Cục Đá” – theo phong cách “Phật học cho người hay quên mang dép đi chùa” 😄

---

🪨 Cục Đá Có Phật Tính Không? – Phiên bản hài hước

Một ngày đẹp trời, bạn đang ngồi thiền thì... bụp! – một câu hỏi rơi xuống đầu:
“Cục đá có Phật tính không?”

Bạn nhìn cục đá. Cục đá nhìn bạn. Không ai nói gì.
Bạn bắt đầu nghi ngờ: “Hay là nó đang thiền sâu hơn mình?”

🧘‍♂️ Câu trả lời của thiền sư:

“Có khi có, có khi không.”

Nghe xong, bạn như bị đá đè. “Ủa là sao?”
Thầy cười nhẹ: “Đừng hỏi nữa, về rửa chén đi.”

💡 Thông điệp ẩn sau cú đá tâm linh:

• Đừng cố nhét mọi thứ vào khuôn “đúng/sai”.
• Đôi khi, câu hỏi không cần câu trả lời – giống như hỏi “Bún bò có bò không?” ở quán chay.
• Phật tính không nằm trong đá, mà nằm ở chỗ bạn ngừng hỏi và bắt đầu sống.

🧓 Bonus: “Bê” là gì?

Tác giả bảo “Bê” là người trên 60 tuổi mà vẫn trẻ trung, yêu đời, không ai dám gọi là “cụ”.
Nói cách khác, “Bê” là phiên bản nâng cấp của “ông bà nội trợ” – có thể vừa đi chùa vừa livestream TikTok.

---

Nếu bạn thích kiểu này, mình có thể chế thêm phiên bản “cục đá phong cách rap”, “cục đá phong cách ngôn tình”, hay “cục đá phong cách truyện trinh thám”. Muốn thử kiểu nào tiếp theo? 😄

3. cục đá phong cách ngôn tình

Tới luôn! Đây là phiên bản “Cục Đá” theo phong cách ngôn tình – nơi triết lý Phật học được bọc trong lớp áo lãng mạn, mơ màng như một tiểu thuyết mùa thu 🍂

---

💔 Cục Đá Có Phật Tính Không? – Chuyện tình giữa người và đá

Nàng hỏi chàng:
“Cục đá có Phật tính không?”

Chàng không trả lời ngay. Chàng nhìn nàng, rồi nhìn cục đá.
Cục đá nằm đó, lạnh lùng như trái tim người từng bị tổn thương.

Nàng cười buồn:

“Nếu cục đá có Phật tính, thì chắc anh cũng từng có trái tim.”

Chàng khẽ đáp:

“Có khi có, có khi không.”

Nàng quay đi, gió thổi tung mái tóc.
Câu trả lời ấy như một lời từ chối, nhưng cũng như một lời mời gọi – mời nàng bước vào thế giới không còn đúng sai, chỉ còn hiện hữu.

---

🪨 Cục đá – biểu tượng của tình yêu câm lặng

• Nó không nói, nhưng nó nghe.
• Nó không ôm, nhưng nó ở đó – vững chãi, bất biến.
• Nó không có Phật tính, nhưng nó khiến người ta soi lại chính mình.

---

💡 Thông điệp sau lớp sương mù:

Tình yêu, cũng như Phật tính, không nằm ở câu trả lời.
Nó nằm ở sự hiện diện. Ở việc ta dám ngồi cạnh một cục đá, và không đòi hỏi nó phải trở thành hoa.

---

Nếu bạn thích kiểu này, mình có thể viết tiếp phần 2: “Cục đá và cô gái mang dép lê đi tìm chân lý”. Hay bạn muốn thử phong cách cổ trang, trinh thám, hay... drama Hàn Quốc? 😄

4. viết tiếp phần 2: “Cục đá và cô gái mang dép lê đi tìm chân lý”.

Tuyệt phẩm phần 2 đây rồi! 💫 Dưới đây là phiên bản tiếp theo của câu chuyện “Cục đá và cô gái mang dép lê đi tìm chân lý” – một hành trình vừa sâu sắc vừa... hơi lố một chút theo phong cách ngôn tình hài hước:

---

🩴 Cục Đá và Cô Gái Mang Dép Lê Đi Tìm Chân Lý – Phần 2: Đá Không Trả Lời, Nhưng Gió Thì Có

Nàng – một cô gái mang dép lê, tóc búi củ hành, tay cầm ly trà sữa trân châu đường đen – quyết định lên đường đi tìm chân lý.
Không phải vì nàng giác ngộ. Mà vì nàng vừa bị crush bỏ, và cần một lý do để không nhắn tin lại.

🪨 Điểm đến đầu tiên: Cục đá

Nàng ngồi xuống bên cục đá.
Nàng hỏi:

“Anh có Phật tính không?”

Cục đá im lặng.
Gió thổi qua, lá rơi. Một con mèo đi ngang, không thèm nhìn nàng.

Nàng thở dài:

“Im lặng cũng là một câu trả lời. Nhưng mà hơi thô.”

🧘‍♀️ Nàng bắt đầu thiền... theo cách riêng

• Mở app nghe nhạc Lo-fi.
• Đặt ly trà sữa xuống, không uống.
• Nhắm mắt, tưởng tượng mình là mây. Nhưng dép lê vẫn kêu “lẹp xẹp”.

Bỗng nhiên, một ông lão xuất hiện. Không biết từ đâu, nhưng có vẻ đã đứng đó từ lâu.

Ông lão nói:

“Chân lý không nằm ở cục đá. Nó nằm ở việc con dám ngồi xuống, dù dép lê không hợp với núi rừng.”

Nàng mở mắt, nhìn ông.

“Vậy con nên đi đâu?”

Ông lão cười:

“Đi đâu cũng được. Miễn là đừng quên mang theo lòng tử tế. Và nếu được... đổi sang giày thể thao.”

---

💡 Thông điệp từ phần 2:

• Đôi khi, hành trình tìm chân lý bắt đầu từ một cú thất tình.
• Cục đá không trả lời, nhưng sự im lặng của nó khiến ta nghe được chính mình.
• Dép lê không phải là trở ngại. Nó là biểu tượng của sự thoải mái – và chân lý không cần phải đi bằng giày da.

---

Nếu bạn muốn phần 3, mình có thể viết tiếp: “Cô gái mang dép lê gặp cục đá biết nói” hoặc “Cục đá hóa thân thành barista và pha cà phê giác ngộ”. Muốn đi tiếp không? 😄

5. Cục đá hóa thân thành barista và pha cà phê giác ngộ

Tới rồi đây! ☕️ Dưới đây là phiên bản “Cục đá hóa thân thành barista và pha cà phê giác ngộ” – một câu chuyện ngôn tình – huyền huyễn – triết lý – thơm mùi Arabica:

---

☕️ Cục Đá Hóa Thân Thành Barista Và Pha Cà Phê Giác Ngộ

Nàng bước vào quán.
Tên quán là “Vô Ngã”, nằm giữa rừng, không có địa chỉ, không có Wi-Fi, chỉ có một bảng gỗ ghi:

“Ở đây không phục vụ đúng – sai. Chỉ có nóng – lạnh.”

Sau quầy bar, một người đàn ông đứng đó.
Anh không nói gì. Mắt anh sâu như hồ nước mùa thu.
Tay anh cầm chiếc phin cà phê, nhưng nàng nhận ra… đó không phải người.
Đó là cục đá.
Một cục đá biết pha cà phê.

---

🪨 Cuộc đối thoại bắt đầu bằng hương thơm

Nàng hỏi:

“Anh là ai?”

Cục đá đáp, giọng trầm như tiếng nước nhỏ vào ly sứ:

“Là người từng bị hỏi có Phật tính không.”

Nàng cười:

“Và giờ anh pha cà phê?”

Anh gật.

“Vì người ta không giác ngộ bằng lý thuyết. Mà bằng caffeine.”

---

☕️ Ly cà phê giác ngộ

Anh pha cho nàng một ly.
Không đường, không sữa.
Chỉ có vị đắng, và một chút ấm áp.

Nàng uống.
Mọi câu hỏi trong đầu nàng tan biến như bọt cà phê.
Không còn “tại sao”, không còn “phải làm gì”.
Chỉ còn “được là mình” – như cà phê không cố làm trà.

---

💡 Thông điệp từ quán “Vô Ngã”:

• Giác ngộ không phải là hiểu hết mọi thứ.
• Mà là ngừng cố hiểu, và bắt đầu nếm trải.
• Đôi khi, một ly cà phê pha bởi cục đá còn sâu sắc hơn một bài giảng dài 3 tiếng.

---

Nếu bạn muốn phần tiếp theo, mình có thể viết “Cô gái mở quán trà sữa tên Vô Thường và gặp lại cục đá trong hình hài mới” hoặc “Cục đá đi thi MasterChef và nấu món súp thiền định”. Muốn tiếp tục không? 😄

Bài xin ngưng ở đây vì quá dài.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.

Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi Bê nên rảnh nhưng cũng không rảnh bằng Copilot!

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

B. Copilot 

Cục Đá

Thân chào các Bê (*),

Trước hết, cho phép tôi nói rõ một điều: tôi không phải là người rành về Phật học, cũng chẳng muốn giả danh mình là giỏi triết lý nhà Phật. Hôm nay, những gì tôi chia sẻ chỉ mang tính phiếm luận, ai thích thì nghe, ai không thích thì… nghe chơi cho vui thôi.

Hòn đá có Phật tánh không?

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Nếu đây được coi là một công án (1), thì phải hiểu rằng công án vốn dựa trên tình huống rất đặc biệt, giữa người hỏi và người trả lời, trong một thời điểm, một không gian cụ thể.

Nói cách khác, nếu ta tách công án ra khỏi bối cảnh gốc, rồi đem phân tích, thì thường sẽ thành… gượng gạo, thậm chí lố bịch.
Vì sao? Vì người hỏi và người trả lời đã đổi khác, không gian và thời gian cũng đổi khác, chưa kể tâm trạng của cả hai lúc đó nữa cũng đổi thay rồi.
Vậy nên, người ngoài nghe rồi thắc mắc, cũng chưa chắc đã nắm được “cái cốt lõi” của công án.

Tuy nhiên, mình có thể phiếm về cái "công án" này từ góc nhìn "rất đời thường":

• Khi một người hỏi: “Hòn đá có Phật tánh không?”, thật ra họ mong chờ một câu trả lời dứt khoát: có hoặc không.
  Nhưng thay vì vậy, người trả lời lại nói: “Có khi có, có khi không.”
  Tại sao lại trả lời nước đôi như thế? Bởi vì bản chất câu hỏi này không nằm trong hệ thống nhị nguyên – tức là đúng/sai, có/không.

  Ví dụ, câu hỏi nhị nguyên rất dễ trả lời:
  “Cách đây một tiếng đồng hồ, ngay chỗ này có mưa không?” – thì chỉ cần trả lời “có” hoặc “không”, đơn giản và chính xác!
  Nhưng nếu hỏi: “Nhìn lá phướn bay, tâm động hay phướn động?” – thì câu trả lời lại tùy duyên, có thể là tâm động, có thể là phướn động, hoặc có khi cả hai. Có khi cả hai không động mà ai khác động!

• Cái hay là ở chỗ: người trả lời muốn nhắc nhở chúng ta đừng chấp chặt. Đừng cố tìm câu trả lời cho những điều vốn chẳng cần tìm. Đá có Phật tánh hay không thì liên quan gì đến ta?

• Điều quan trọng hơn là: chính nơi ta mới là chỗ để Phật tánh tỏa sáng. Cục đá, dù có Phật tánh đi chăng nữa, nhưng nó không là một chủ thể biết cảm nhận, biết tu tập, thì cái Phật tánh ấy cũng vô nghĩa. Còn nếu đá không có Phật tánh, thì có cần gì trách móc đá?

Kết lại, công án này nhắc chúng ta rằng: đừng sa vào nhị nguyên, đừng đi tìm câu trả lời tuyệt đối cho những điều vốn không cần trả lời. Thay vào đó, hãy quay về chính mình, vì nơi ta mới thật sự là chỗ Phật tánh có thể hiển lộ.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.

Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Đừng mong cầu Phật tánh nếu không có Nhân tánh.

(1) Đây không giống công án ở chỗ: 

1. Trong công án thì Thầy hỏi và người đang tập học phải tìm ra con đường Giác ngộ.
2. Công án vượt quá trình độ đúng sai mà cũng thường không cho phép người trả lời dùng thủ thuật nước đôi để trả lời.
3. ...

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

B. Lời bình của Lê Thọ Bình << Lời bình đễ hiểu, dễ cảm nhận của đề tài này. 

Bảng Sốt Ăn với Mì Ý

Nhóm	Các loại sốt tiêu biểu
🍅 Nhóm có cà chua là thành phần chính	- Marinara – Cà chua, dầu ô liu, tỏi, hành tây, húng quế, kinh giới cay - Pomodoro – Cà chua tươi, dầu ô liu, tỏi, húng quế; lỏng và nhuyễn hơn - Arrabbiata – Cà chua, dầu ô liu, tỏi, ớt đỏ, rau mùi tây; cay hơn - Puttanesca – Cà chua, dầu ô liu, cá cơm, tỏi, nụ bạch hoa - Amatriciana – Cà chua, pancetta, phô mai Pecorino hoặc Parmigiano; thường có kem
🍖 Nhóm có thịt	- Bolognese – Thịt bò/heo/bê xay, cà chua, hành tây, cà rốt, cần tây, rượu vang, sữa/kem - Ragù Napoletano – Thịt lợn/bò, cà chua, hành tây, rượu vang đỏ - Meat Sauce (kiểu Mỹ) – Thịt bò hoặc xúc xích xay, cà chua, hành tây, tỏi, gia vị Ý
🥛 Nhóm có kem/sữa	- Alfredo – Bơ, kem béo, phô mai Parmesan - Carbonara – Trứng, Pecorino Romano, pancetta/guanciale, tiêu đen - Vodka Sauce – Cà chua, kem béo, rượu vodka, tỏi, hành tây, Parmesan
🌿 Nhóm rau thơm và hạt giã nát (Pesto)	- Pesto Genovese – Húng quế tươi, hạt thông, Parmesan, tỏi, dầu ô liu - Pesto Rosso – Cà chua phơi nắng, tỏi, dầu ô liu, Parmesan, hạnh nhân/óc chó
🧄 Đơn giản	- Aglio e Olio – Tỏi và dầu ô liu (không có cà chua)
🐟 Nhóm có sốt hải sản	- Frutti di Mare – Cà chua hoặc rượu vang trắng với hải sản hỗn hợp - Clam Sauce – Nghêu với tỏi, dầu ô liu và cà chua (tùy chọn)

Sốt Ăn với Mì Ý

Thân chào các Bê (*),

Trước hết, xin nói ngay là Đệ đây không phải là chuyên gia về thực phẩm mà cũng không phải là chuyên gia về món ăn Ý. Nhưng thỉnh thoảng cũng có ăn spaghetti (mì Ý) nên cũng hay bối rối khi đọc thực đơn mì Ý và không biết phải lựa thứ sốt nào. Ăn hoài một thứ sốt thì cũng chán mà chọn thứ sốt mới rủi nó không hợp khẩu vị thì cũng mất vui cho bữa ăn. Biết về những sốt ăn với mì Ý thì sẽ dễ chọn lựa hơn...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Đại loại thì sốt ăn với mì Ý được chia thành nhiều nhóm như sau:

• Nhóm có cà chua là thành phần chính.
• Marinara – Cà chua, dầu ô liu, tỏi, hành tây, húng quế, kinh giới cay
• Pomodoro – Cà chua tươi, dầu ô liu, tỏi, húng quế, thường lỏng và nhuyễn hơn.
• Arrabbiata – Cà chua, dầu ô liu, tỏi, ớt đỏ, rau mùi tây. Có ớt nên cay hơn.
• Puttanesca – Cà chua, dầu ô liu, cá cơm, tỏi và nụ bạch hoa (capers).
• Amatriciana – Cà chua với thịt xông khói (pancetta) và phô mai pecorino romano (hay parmigiano-reggiano). Thường tạo sốt với nhiều kem.
• Nhóm có thịt 
• Bolognese (Ragù alla Bolognese) – Thịt bò/heo/bê xay, cà chua, hành tây, cà rốt, cần tây, rượu vang, sữa/kem
• Ragù Napoletano – Thịt (thường là thịt lợn, thịt bò), cà chua, hành tây, rượu vang đỏ
• Meat Sauce (American style) – Thịt bò hoặc xúc xích xay, cà chua, hành tây, tỏi, gia vị Ý
• Nhóm có kem/sữa
• Alfredo – Bơ, kem béo, phô mai Parmesan
• Carbonara – Trứng, Pecorino Romano, pancetta/guanciale, tiêu đen
• Vodka Sauce – Sốt Cà chua, kem béo, rượu vodka, tỏi, hành tây, phô mai Parmesan
• Rau thơm và hạt giã nát (Pesto)
• Pesto Genovese – Húng quế tươi, hạt thông, phô mai Parmesan, tỏi, dầu ô liu
• Pesto Rosso – Cà chua phơi nắng, tỏi, dầu ô liu, phô mai Parmesan, các loại hạt (hạnh nhân/óc chó)
• Aglio e Olio – Tỏi và dầu ô liu (đơn giản, không có cà chua).
• Sốt có hải sản
• Frutti di Mare – Cà chua hoặc rượu vang trắng với hải sản hỗn hợp.
• Clam Sauce (White or Red) – Nghêu với tỏi, dầu ô liu và cà chua (tùy chọn).

Nhận xét

• Nhóm có thịt (bò/heo/bê) xay: Bolognese, Ragù Napoletano, Meat Sauce nên hỏi nhà hàng là dùng thịt gì.
• Carbonara có trứng nên nếu không ăn trứng thì đừng gọi Carbonara.
• Pesto thì có hạt (như hạt thông, pine nuts) nên nếu không ăn hạt thì đừng gọi pesto hoặc hỏi là pesto này có hạt không.
• Không ăn hải sản thì đừng gọi Clam Sauce.
• Những sốt có Parmesan thì thường béo ngậy. Dành cho người thích Parmesan.
• Sốt có ớt bột như Arrabbiata và Puttanesca  có khi khá cay. Đừng gọi rồi than phiền nếu không ăn cay (có thể gọi nhưng dặn nhà bếp làm ít cay).
• Dù Vodka Sauce có rượu Vodka nhưng thường là rượu bốc hơi khi nấu nên không có nhiều cồn. Cũng đúng với Bolognese hoặc Ragù Napoletano.
  
  
• Món đơn giản nhưng biết nấu thì tuyệt ngon là Aglio e Olio vì chỉ có dầu ô liu và tỏi.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

B. Bon Appetite - Spaghetti Sauce Video (194 videos ở thời điểm này)

C. Bảng các nhóm sốt mì Ý

Bảng các nhóm sốt mì Ý <<< nhấn vào đường dẫn này để qua trang mới và có thể in ra giấy.

Nhóm	Các loại sốt tiêu biểu
🍅 Nhóm có cà chua là thành phần chính	- Marinara – Cà chua, dầu ô liu, tỏi, hành tây, húng quế, kinh giới cay - Pomodoro – Cà chua tươi, dầu ô liu, tỏi, húng quế; lỏng và nhuyễn hơn - Arrabbiata – Cà chua, dầu ô liu, tỏi, ớt đỏ, rau mùi tây; cay hơn - Puttanesca – Cà chua, dầu ô liu, cá cơm, tỏi, nụ bạch hoa - Amatriciana – Cà chua, pancetta, phô mai Pecorino hoặc Parmigiano; thường có kem
🍖 Nhóm có thịt	- Bolognese – Thịt bò/heo/bê xay, cà chua, hành tây, cà rốt, cần tây, rượu vang, sữa/kem - Ragù Napoletano – Thịt lợn/bò, cà chua, hành tây, rượu vang đỏ - Meat Sauce (kiểu Mỹ) – Thịt bò hoặc xúc xích xay, cà chua, hành tây, tỏi, gia vị Ý
🥛 Nhóm có kem/sữa	- Alfredo – Bơ, kem béo, phô mai Parmesan - Carbonara – Trứng, Pecorino Romano, pancetta/guanciale, tiêu đen - Vodka Sauce – Cà chua, kem béo, rượu vodka, tỏi, hành tây, Parmesan
🌿 Nhóm rau thơm và hạt giã nát (Pesto)	- Pesto Genovese – Húng quế tươi, hạt thông, Parmesan, tỏi, dầu ô liu - Pesto Rosso – Cà chua phơi nắng, tỏi, dầu ô liu, Parmesan, hạnh nhân/óc chó
🧄 Đơn giản	- Aglio e Olio – Tỏi và dầu ô liu (không có cà chua)
🐟 Nhóm có sốt hải sản	- Frutti di Mare – Cà chua hoặc rượu vang trắng với hải sản hỗn hợp - Clam Sauce – Nghêu với tỏi, dầu ô liu và cà chua (tùy chọn)

Tiêu Chuẩn Đánh Giá Nhà Hàng Ẩm Thực

Thân chào các Bê (*),

Hôm nay lại xin viết lăng nhăng về một việc tưởng dễ mà hóa ra... không khó. Việc này chỉ đòi hỏi tính công bằng, sự kiên nhẫn quan sát và chút luyện tập để viết cho bài thường ngắn nhưng phải xúc tích, gẫy gọn và thuyết phục. Đó là việc viết bài đánh giá một nhà hàng ăn uống sau khi mình đã đến trải nghiệm tại đó một hay nhiều lần.

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

• Trước hết thì xin nói ngay là không có nhà hàng nào hoàn hảo 100%. 
• Tâm trạng của chính mình, của người đi chung với mình, và cả những người mình không quen biết có mặt tại nhà hàng cũng ảnh hưởng khá nhiều trong việc chấm điểm của mình; chứ không phải chỉ là thái độ của chủ nhà hàng và nhân viên. 
• Có khi đi ăn lại có một gia đình hai vợ chồng trẻ với đứa con nhỏ. Một gia đình hạnh phúc duy chỉ có cái là đứa nhỏ gào khóc không làm sao dỗ cho nín. Hôm đó mà khách trong nhà hàng đánh giá nhà hàng ăn thì thật là bất công vì chuyện khóc lóc trong nhà hàng là hiếm với nhà hàng (aberration); nhưng nếu đến nhà hàng này không lúc nào không nghe tiếng trẻ em hoặc gào khóc hoặc la hét thì già như Đệ đây cũng phải "kính nhi viễn chi" mà chia tay với nhà hàng.

Vậy thì dùng tiêu chuẩn nào mà đánh giá một cơ sở thương mại mà 

• mình đến, mình chờ đợi (chờ bàn, chờ thức ăn, chờ cả người phục vụ), 
• mình hy vọng (có bữa ăn ngon, có thời gian trò chuyện ăn uống với bạn bè, người thân), 
• mình đòi hỏi (vì mình bỏ đồng tiền để dược phục vụ), 
• mình cùng chia chung một không gian với những người không quen (cả những người có thói quen dùng điện thoại nơi công cộng)? 

Theo AI Overview thì:

Để đánh giá một nhà hàng, có nhiều tiêu chuẩn khác nhau, bao gồm chất lượng món ăn, chất lượng dịch vụ, không gian và không khí, giá cả và vị trí. Mỗi tiêu chuẩn này đều đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên trải nghiệm tổng thể cho khách hàng. [1, 2, 3]

1. Chất lượng món ăn:

• Hương vị: Món ăn có ngon, hấp dẫn và phù hợp với khẩu vị của khách hàng hay không? [1, 2]
• Nguyên liệu: Chất lượng nguyên liệu có tươi ngon, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm không? [2, 3]
• Trình bày: Món ăn có được trình bày đẹp mắt, hấp dẫn không? [2, 3]
• Sự đa dạng: Thực đơn có đa dạng, phong phú và đáp ứng được nhu cầu của nhiều đối tượng khách hàng không? [1, 2]

2. Chất lượng dịch vụ:

• Thái độ nhân viên: Nhân viên có thân thiện, nhiệt tình, chu đáo và chuyên nghiệp không?
• Tốc độ phục vụ: Thời gian chờ đợi món ăn có quá lâu không?
• Khả năng đáp ứng: Nhân viên có khả năng giải quyết các yêu cầu của khách hàng một cách nhanh chóng và hiệu quả không?
• Hỗ trợ khách hàng: Nhân viên có sẵn lòng giúp đỡ khách hàng khi cần thiết không? [1, 4]

3. Không gian và không khí:

• Thiết kế: Không gian có được thiết kế đẹp mắt, hài hòa và phù hợp với phong cách của nhà hàng không?
• Sạch sẽ: Nhà hàng có sạch sẽ, gọn gàng và đảm bảo vệ sinh không?
• Âm thanh: Âm thanh có phù hợp với không gian và tạo cảm giác thoải mái cho khách hàng không?
• Ánh sáng: Ánh sáng có đủ sáng, tạo không gian ấm cúng và lãng mạn không? [2, 3]

4. Giá cả:

• Phù hợp: Giá cả có tương xứng với chất lượng món ăn, dịch vụ và không gian của nhà hàng không?
• Cạnh tranh: Giá cả có cạnh tranh so với các nhà hàng khác trong khu vực không?
• Ưu đãi: Nhà hàng có các chương trình khuyến mãi, giảm giá hấp dẫn không? [1, 5]

5. Vị trí:

• Thuận tiện: Nhà hàng có vị trí thuận tiện, dễ tìm và dễ di chuyển không?
• An ninh: Khu vực xung quanh nhà hàng có an ninh tốt không?
• Giao thông: Giao thông xung quanh nhà hàng có thuận tiện không, có chỗ đậu xe không? [1, 2]

Ngoài ra, còn có thể đánh giá nhà hàng dựa trên các tiêu chí khác như:

• Danh tiếng: Nhà hàng có được nhiều người biết đến và đánh giá cao không?
• Đánh giá trực tuyến: Các đánh giá, bình luận trên các trang mạng xã hội, website có tốt không?
• Các giải thưởng: Nhà hàng đã từng đạt được các giải thưởng nào không?

Việc đánh giá một nhà hàng là một quá trình chủ quan, phụ thuộc vào sở thích và nhu cầu của mỗi người. Tuy nhiên, việc xem xét các tiêu chí trên sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan và đưa ra quyết định tốt nhất khi lựa chọn nhà hàng. [1, 2]

[1] https://mmpro.vn/blog/horeca
[2] https://saigontourist.edu.vn/fine-dining-la-gi.html
[3] https://vincom.com.vn/trend/cac-mon-an-nha-hang-5-sao
[4] https://melamine.vn/chat-luong-dich-vu-nha-hang/
[5] https://aftavietnam.com.vn/tieu-chuan-nha-hang-3-sao-la-gi/

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

B. Your guide to great food critic reviews

C. Food Rating Standards: Formal Restaurants

Xác Định Mã Số

Thân chào các Bê (*),
Mấy hôm nay vì mạng xã hội cũng như truyền thông loan toàn tin thời sự quan trọng trên thế giới nên ai vào mạng cũng như bị bão hoà vì tin tức! Nhu cầu giải trí bị đưa vào hàng thứ yếu...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Nhưng Facebook vẫn còn cung ứng một số trang trò chơi mang tính giải trí và... giáo dục. 

Một nhóm trò chơi mà Đệ hay theo dõi là một nhóm người trẻ cố gắng sắp xếp các chai nước sao cho trùng khớp với thứ tự các chai đã định sẵn mà họ không thấy khi chơi. Nói thì dài dòng nên nếu Bê có Facebook nhấn vào đường dẫn https://www.facebook.com/share/r/1PmUynNdLn/ thì sẽ dễ dàng hiểu luật chơi.

Trong bài này Đệ chỉ muốn chỉ ra những khía cạnh khá là đặc sắc của trò chơi:

• Khá là giải trí khi theo dõi trò chơi của những người trẻ này. Trước hết là tinh thần giải đáp vấn đề của họ khá cao. Sau đó thì mình lại thấy là họ có suy tính trong việc tìm ra đáp án.
• Thường là người chơi phải tranh đua hoặc theo thời gian, hoặc chống lại các người chơi khác nên muốn thắng cần phải "lanh", cần phải "nhanh" và quan trọng là phải động não! 

Xin lấy một thí dụ: 

• Quản trò dấu năm chai nước khác nhau theo một thứ tự nào đó. Trong thí dụ này tạm đặt tên chúng bằng số theo thứ tự từ trái qua phải: 7 4 2 3 5. 
• Người chơi không thấy những chai này nhưng họ có các chai từ 1 đến 9 mà họ có thể sắp xếp theo ý họ. Mục tiêu là các chai họ sắp xếp trùng lập với đáp án.
• Người chơi có nhiều lần thử để đặt các chai lên cho trùng khớp với các chai mẫu. Nói cách khác, họ phải tìm ra đúng chai, ở đúng thứ tự. Thí dụ trên họ phải tìm ra 2 3 4 5 7 trong số 9 chai (chai 1 tới chai 9) và đặt chúng theo đúng thứ tự 7 4 2 3 5.
• Chọn 5 chai trong số 9 chai và xếp 5 chai này theo một thứ tự nhất định. Người học Toán sẽ nghĩ ngay tới chuỗi số và hoặc là combination hoặc là permutation. (phụ chú B). Trò chơi này đòi hỏi thứ tự nên phần chắc là số chuỗi khác nhau là số permutation. 
• nPr = n!/(n-r)! lấy n là 9 và r là 5 thì 9P5 là 9!/(9-5)! = 15120.
  Một con số khá lớn: tìm ra đáp án trong số 15120 chuỗi số khác nhau là một vấn đề về thời gian nếu không động não để nhanh chóng loại trừ những trường hợp không trúng.

Làm sao để nhanh chóng loại ra số lớn đáp án sai?

• Đầu tiên thì phải chọn đại 5 chai. Thí dụ chọn 5 3 6 9 1. Quản trò nói: 1 chai trúng (chai số 3 ở vị trí số 2, dù là người chơi không biết).
• Lần thứ nhì thì hoán vị 2 chai. Thí dụ chọn 1 3 6 9 5 (đổi vị trí chai 1 và chai 5). Quản trò nói: 1 chai trúng (chai số 3 ở vị trí số 2). Người chơi phải nhớ ngay là chai 1 và chai 5 không thể ở vị trí 1 và 5: loại được một số đáp án sai.
• Nếu hoán vị cho thêm một chai trúng vị trí thì cũng cho thấy một trong hai chai ở trúng chỗ. 
• Tiếp tục hoán vị nhưng tránh hoán vị những chai đã đứng đúng chỗ. 
• Khi trò chơi chọn 5 chai mà 4 chai đứng đúng chỗ thì KHÔNG hoán vị nữa mà phải biết là chai trúng nằm ngoài. (thí dụ chai 7). Trong trường hợp này thì tìm biết chai nào là chai thứ năm không đúng và thế chai này bằng một chai ở ngoài.
• Theo ý Đệ thì không nên xáo trộn qua nhiều trong một lần thử vì chính mình có thể làm mất vị trí đúng của một số chai ==> mất kiểm soát. Có khi là đồng đội của mình làm mất kiểm soát thì cứ bình tĩnh coi như mình đi lại từ đầu và giữ thái độ lạc quan.
• Thí dụ từ 15120 xuống đúng một đáp án thì không phải dùng mấy chiêu trên là luôn giải quyết được bài toán và điều này cũng làm bài toán thêm thú vị hơn.

Đây là một trò chơi nhưng chơi giỏi cũng giúp ta có kiến thức áp dụng được nếu phải giải quyết vấn đề khác, chẳng hạn nhưng tìm mã số cho cái khoá số. 

Càng chơi thì càng có kinh nghiệm, càng tự mình tìm ra cách nên xin đừng đòi hỏi là mình phải biết cách chơi và phải thắng ngay. Đệ có ông bạn, mỗi khi mọi người tham gia một trò chơi nào thì ông nhất định ngồi ngoài coi vì sợ thua! Xin đừng làm party pooper!

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi Bê rồi thì sao không lợi dụng trò chơi mà vui sống với con cháu?

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

B. Permutation vs. Combination (according to Google AI Overview)

Permutation:

• Order matters: The arrangement of elements is crucial; ABC is different from ACB. 
• Example: Arranging three books on a shelf, where each arrangement is distinct. 
• Formula: nPr = n! / (n-r)!. 
  • n is the total number of items.
  • r is the number of items to arrange.

Combination:

Order doesn't matter:
The selection of elements is what matters, not their arrangement; ABC is the same as ACB. 
Example:
Choosing three students out of a group of ten to form a committee; the order they are chosen in doesn't change who is on the committee. 
Formula:
nCr = n! / (r! * (n-r)!). 
n is the total number of items.
r is the number of items to choose.

In summary:

Permutations: are about arranging things in a specific order.
Combinations: are about selecting things without regard to order. 

Làm Mềm Thịt Bò

Thân chào các Bê (*),

Một vấn đề khá đơn giản nhưng hình như là vì đơn giản nên moị người xem thường và không muốn làm theo: làm sao cho thịt bò mềm dù là thịt bò không phải loại hạng nhất. 

Câu chống chế thường là: "tại thịt bò loại rẻ tiền nên không ngon!" Nói vậy có đúng không? Câu trả lời ngắn là: "không đúng".

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Đệ xin vào đề với câu chuyện tại sao người Hoa Kỳ (nhất là người dân ở phiá Nam nước Mỹ và người da màu) làm món BBQ thịt nướng rất ngon. Lý do lịch sử là vì ngày xưa người nghèo ở Mỹ phải tận dụng tất cả các phần thịt sau khi xả thịt bò hoặc heo. Họ ăn tất cả các miếng thịt mà họ có thể mua và họ đã sáng tạo ra những món ăn và nước sốt (sauces) làm các món ăn ngày càng ngon ngay như từ những miếng thịt rẻ tiền. 

Từ miếng thịt bình thường mà làm ra một món ăn ngon là do công lao chế tác của người đầu bếp. Đầu bếp giỏi phải coi việc nấu ăn không những là một nghệ thuật mà còn là một khoa học. 

Tại các nước tiền tiến người đầu bếp giỏi thường giàu có và nổi tiếng. Gần đây, các chương trình truyền hình thực tế cũng đóng góp mang các món ăn ngon tới khán giả. Khách ăn nhà hàng ngày nay có dịp ăn ngoài nhiều hơn và ngay cả ăn tại các nước ngoài. 

Người ăn ngày nay "biết" nhiều hơn xưa rất nhiều và họ đòi hỏi người đầu bếp phải hiểu những điều căn bản. Vì các điều căn bản này làm nên thương hiệu. 

• Đúng loại thịt. Một trải nghiệm đắng tại một tiệm Á Đông tại Hoa Kỳ. Mình kêu món bò lúc lắc và vì hết filet mignon nên tiệm dùng thịt bò bạc nhạc làm bò lúc lắc. Quá coi thường khách hàng!
• Cắt đúng chiều. Cắt theo sớ thịt làm miếng thịt dai hơn là cắt ngang sớ.
• Chế tác đúng cách. Thời gian, nhiệt độ ủ (trong trường hợp món lên men), dùng lửa, vân vân.
• Trình bầy đẹp. Món ăn đem ra cho khách, khách thường muốn chụp hình và đăng FB. Nhìn không đẹp thì việc muốn ăn cũng giảm khá nhiều.

Sự thành công của một nhà hàng luôn lệ thuộc rất nhiều vào những điều căn bản trên. 

Bài này xin chỉ nói về một khía cạnh: chế tác đúng cách, cách làm mềm thịt bò.

Làm mềm thịt bò.

Theo AI Overview thì nấu bò bị cứng hay dai là vì:

• Nấu lâu. Quá trình này làm thịt cứng hơn vì các sợi cơ trong thịt bò co lại và thịt bò bị mất nước. Nấu bò thì collagen trong thịt bò (chất làm dai, cứng) được chuyển hoá thành gelatin và gelatin làm mềm thịt bò. Nhưng nấu lâu thì gelatin lại hoàn toàn bị phá vỡ nên thịt lại bị bã nên lại bị chê vì lý do bã (thay vì dai, cứng nhưng cũng có khi khách hàng cho là cứng khi bò bị bã).
• Nấu quá nóng (ngay cả nấu nhanh như xào nhanh trong chảo) cũng làm cơ trong thịt, co lại làm dai thịt. Nấu thịt bò khó ở phần người ăn đòi ăn "medium" hoặc "medium rare" mà lại đòi bò phải chín. Tóm lại là phải điều chỉnh nhiệt độ (thấp) cho chín bò nhưng không quá nóng làm co cơ và để miếng thịt ở trạng thái còn "hồng" như chưa chín hoàn toàn (thịt bò vẫn an toàn khi không chín 100%). 
• Sử dụng phương pháp nấu chậm (slow cook): Nấu chậm ở nhiệt độ thấp giúp thịt chín từ từ, giữ được độ ẩm (thịt không khô) và làm collagen chuyển hoá thành gelatin nên thịt mềm. Muốn miếng thịt bò có vết sọc như nướng trên vỉ thì là một quá trình khác, sau khi làm chín thịt với nấu chậm.
  
• Thêm chất lỏng khi hầm: Đảm bảo thịt được ngập trong chất lỏng (nước, nước dùng,...) để giữ ẩm và giúp collagen chuyển hóa thành gelatin. 
• Ướp thịt trước khi nấu: Ướp thịt với các nguyên liệu như dầu ăn, giấm, rượu hoặc gia vị có thể giúp làm mềm thịt. Nghiên cứu thêm về cách "velveting beef" là cách lăn bột thịt bò khi ướp. Nhờ có lớp bột bọc nên thịt bớt mất nước.
• Dùng rượu, giấm, nước trái thơm (khóm) trong quá trình ướp cũng làm thịt bò mềm. Nhớ là phải rửa sơ lại bằng nước để loại chất ướp. Lau khô bằng giấy chứ không lau bằng khăn.
• Dùng Baking Soda để ướp thịt. Hai vấn đề với Baking Soda: 1) nhiều làm đắng; nhớ rửa nước sau quá trình ướp 2) ướp lâu làm thịt nhão, đắng. 
  
• Tự học hỏi thêm về thời gian ướp thịt với loại thịt bò mình có. Vì bò mỗi nước có độ dai tự nhiên khác nhau.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi Bê mà thịt bò dai thì... chịu!

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

B. Cheap cuts: How to get the most from meat

C. Going Whole Hog on “Nose-to-Tail” Eating

Everything but the squeal -  Nose-to-Tail Approach:
The idea of eating all edible parts of an animal, often referred to as "nose-to-tail," has gained popularity in recent years, with some chefs and restaurants embracing this approach.

D. Ướp thịt bò

E. Cách Ướp Thịt Bò Mềm Tan Chủ Quán Bò Nướng Chia Sẻ Bí Quyết

Thức Ăn Chậm và Nhà Hàng Yên Tịnh -- Slow Food and Quiet Restaurant

Thân chào các Bê (*),
Hôm nay xin "phiếm" loạn về hai đề tài trong ẩm thực: nấu ăn chất lượng (không cần  nhanh) và nơi yên tịnh để ngồi ăn. Xin nói ngay là nếu yên tịnh vì vắng khách và giá qúa cao thì lại cũng không phải là một chọn lựa tốt. Trước hết là tại sao cần slow food?

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Slow food

Khái niệm "slow food" ra đời như một sự đối kháng với "fast food". Thức ăn nhanh như ở McDonald's hay KFC thì hẳn là ai cũng biết. 

Nhanh vì nhân viên làm thức ăn theo quy trình đơn giản và "công thức" nên thức ăn tuy chuẩn mực nhưng lại thiếu một yếu tố quan trọng: Sự chú tâm vào chi tiết cũng như nguyên liệu từ người đầu bếp kinh nghiệm (thường là ở đẳng cấp "Chef"; chứ không phải ở mức "Cook"). Xin nói ngay là Đệ vẫn, thỉnh thoảng, ăn fast food vì chất lượng đơn giản của nó. 

Như nói trên, thức ăn ngon thường hơn thức ăn bình thường ở đòi hỏi nguyên liệu tươi (như hải sản tươi sống), ở cách chế biến, ở đòi hỏi về thời gian. 

Người Chef cần coi món ăn mình làm ra như một tác phẩm không những của thức ăn mà còn là của nghệ thuật. Mỗi đĩa thức ăn là một tác phẩm không thể giống nhau; như hai đứa con cùng cha mẹ, tuy giống nhau nhưng trong chi tiết thì lại không hoàn toàn giống nhau. Nên nấu "một tác phẩm" thì cần gì?

• Cần thời gian
• Cần quy trình phức tạp.
• Cần hiểu biết về nhiệt độ, tác dụng của nước, của nước lạnh, của nước sôi.
• Cần hiểu biết về lửa, về lửa bùng (hỗn, thường do rượu), lửa âm ỉ, lửa đốt (lông, vẩy, vân vân)
• Cần hiểu biết về dầu mỡ. Dầu các loại cho nhiệt độ cháy khác nhau (1).
• Cần hiểu biết về nước chấm.
• Cần hiểu biết về rau. BTW (By the way), Bê có biết là rau sà lách phải xé bằng tay; chứ không cắt bằng dao. Tại sao?
• Cần có khiếu trang trí đĩa thức ăn, cần biết phối mầu (khoai tây màu tím rất khó nuốt nhưng khoai mỡ tím thì lại khá gợi đói)  

Quiet Restaurant

• Chắc Bê nào vào quán ăn ở Việt Nam thì chắc đã từng nghe tiếng hô vang "Dô! dô!" và nhiều tiếng la hét khác. Không có gì sai với sự vui mừng la hét của người khách hàng đang hồ hởi phấn khởi trong không khí lễ hội của quán ăn hoặc tiếng gọi món ăn từ người phục vụ (gọi vọng từ bàn ăn vào nhà bếp). Nhưng chắc có khi, Bê chỉ muốn thưởng thức món ăn trong một nhà hàng yên tịnh, không xô bồ, phải không? Từ nhu cầu của những khách hàng này mà khái niệm "quiet restaurant" ra đời. 
• Khách đến ăn thường phải đặt bàn trước và thường được khuyến khích ăn nói nhỏ nhẹ trong nhà hàng. Đây không phải là kỳ thị đâu. Đây chỉ là muốn đảm bảo một không khí thoải mái, yên tịnh cho khách hàng muốn nói chuyện với người cùng bàn mà không phải la hét vào tai nhau. 
• Một chi tiết là khi thiết kế nhà hàng mới, nếu chủ muốn tạo lập một nhà hàng "quiet" thì phải chọn loại vách hấp thụ âm thanh (sound-absorbing materials) mà làm vách, làm nóc. Có một nhà hàng tại quận Cam, California mà khách ăn rất khổ với tiếng ồn.
• Có nhà hàng còn đi xa hơn và không cho phép khách hàng nói chuyện: New York restaurant makes diners eat in silence. IMHO (In My Humble Opinion), nhà hàng này vượt quá xa trong khái niệm "quiet".

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Bê cũng có khi phải cằn nhằn là: "Ăn mà cũng không yên!"

(1) Thí dụ, nhiệt độ mà dầu bơ bắt đầu cháy, điểm khói (temperature at which cooking oils begin to burn) khác nhau khá xa: 

• Dầu bơ tinh luyện, refined avocado oil, có điểm khói cao là 271°C 
• Trong khi dầu ô liu nguyên chất, extra virgin avocado oil, có điểm khói thấp hơn là 160-190.5°C.

Món ăn cần nhiệt độ cao và dầu bơ thì nên chọn "refined avocado" hơn là "extra virgin". Extra virgin avocado oil lại là chọn lựa tốt hơn nếu trộn sà lách.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

B. Best Restaurants for Quiet Conversation in New York

C. Top 5 quán ăn, nhà hàng có không gian lãng mạn, yên tĩnh ở quận 10

Tại Sao Nên Học Ngoại Ngữ?

Thân chào các Bê (*),

Lúc gần đây số học trò của tôi giảm xuống còn một đứa. Cái nghề dạy học tiếng Anh miễn phí coi vậy mà khó khăn lắm. Khó không vì không có khả năng dạy mà khó vì trò không...rảnh, vì trò thức khuya quá nên...trưa rồi mà dậy không nổi! Vì...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Học ngoại ngữ có cần không?

Cần nhưng...

Theo ý Đệ thì: câu trả lời đúng là còn tùy. Tuỳ theo đối tượng,  Tuỳ lúc... Cần khi cần. Không cần khi không cần. Do đó, học ngoại ngữ thường trở thành thứ yếu nếu không bị ép buộc, vì tuổi trẻ còn quá nhiều thứ hấp dẫn hơn là học!

Đệ mới thắc mắc mà hỏi ChatGPT và được trả lời như trong (1). Xin tạm tóm tắt như sau:

• Nếu có hai người xin việc cho một hãng có liên hệ với nước ngoài và một trong hai người có biết một hay nhiều thứ tiếng nước ngoài thì họ chọn ai nếu cả hai đều giỏi việc như nhau?
• Kiến thức mới thường có nguyên bản là tiếng nước ngoài. Dịch thuật (chính xác) thường đòi hỏi một thời gian sau đó. Rồi những thắc mắc với tác giả cũng đòi hỏi phải biết tiếng nước ngoài.
• Khi đi du lịch thì giao thiệp với người không biết tiếng Việt là vấn đề cấp thiết mà máy thông dịch tuy có nhưng vẫn là không hiệu quả bằng trực tiếp đối đáp (đặc biệt là với đối tượng thiếu kiên nhẫn).
• Học nói chung, và học ngoại ngữ nói riêng giúp trí não hoạt động theo cách có lợi cho sức khoẻ của con người.
• Học ngoại ngữ còn là cách hữu hiệu để tìm hiểu về văn hoá nước ngoài. Và tạo môi trường tốt để có thêm bạn.
• Nói được tiếng nước ngoài còn giúp ta tăng tính tự tin. Giúp ta tự giải quyết vấn đề nào đó mà không phải qua trung gian.

Quan trọng hơn hết: vốn liếng ngoại ngữ là của mình; không ai lấy đi dược! Chỉ có chính bản thân mình làm mất đi khả năng này nếu không trau dồi thường xuyên.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Học cái mới luôn là nhu cầu của con người. Trẻ hay già.

(1) Câu trả lời của ChatGPT với câu hỏi "Tại Sao Nên Học Ngoại Ngữ?"

Học ngoại ngữ rất quan trọng vì mang lại nhiều lợi ích trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống. Dưới đây là những lý do chính:

🔹 1. Mở rộng cơ hội việc làm

Nhiều công ty yêu cầu nhân viên biết ngoại ngữ để làm việc với đối tác quốc tế.

Biết ngoại ngữ giúp bạn có cơ hội làm việc ở nước ngoài hoặc trong các tập đoàn đa quốc gia.

🔹 2. Phục vụ học tập và nghiên cứu

Nhiều tài liệu, sách, bài báo khoa học chỉ có bằng tiếng Anh hoặc tiếng nước ngoài.

Giúp bạn tiếp cận kiến thức mới, cập nhật thông tin toàn cầu.

🔹 3. Giao tiếp và kết nối toàn cầu

Dễ dàng giao tiếp với người nước ngoài khi du lịch, học tập hay làm việc.

Kết nối với bạn bè quốc tế, mở rộng mạng lưới xã hội.

🔹 4. Phát triển tư duy và trí não

Học ngoại ngữ rèn luyện trí nhớ, tăng khả năng tập trung và giải quyết vấn đề.

Giúp não linh hoạt và chậm lão hóa hơn.

🔹 5. Hiểu biết văn hóa

Học ngoại ngữ giúp bạn hiểu sâu sắc hơn về văn hóa, lối sống, tư duy của người bản ngữ.

Giảm hiểu lầm và tăng sự tôn trọng đa dạng văn hóa.

🔹 6. Tự tin và bản lĩnh

Khi sử dụng được ngoại ngữ, bạn tự tin hơn trong giao tiếp và các tình huống quốc tế.

Giúp vượt qua rào cản tâm lý và sẵn sàng thử thách mới.

Nếu bạn đang cân nhắc học ngoại ngữ, mình có thể tư vấn thêm tùy theo mục tiêu học (ví dụ: du học, du lịch, công việc...). Bạn muốn học tiếng gì?

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

B. Bịa CV, biết tiếng Anh, giao thiệp tốt, IELTS 9.0

Trí Phân Biệt, Tâm Không.

Thân chào các Bê (*),

Hôm nay lại xin viết lăng nhăng: sự khác biệt về cách du lịch trong các nhóm du lịch khác nhau. Có nhóm du lịch rất tự ái và đòi hỏi: kêu gì phải có ngay, có nhóm du lịch rất sợ chặt chém: dù là giá được niêm yết, và dĩ nhiên có nhóm du lịch sẽ tham lam và nếu ăn cắp được thì... pourquoi pas?

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

• Xin nói ngay đây là bài này sẽ xử dụng phép "quy chụp", "vơ đũa cả nắm" để lập luận. Hơn nữa bài này ẩn chứa tính cách "dạy đời". Bê đọc qua rồi bỏ!
• Có những nhóm người từ một dân số rất đông, tưởng là thuần chủng nhưng lại rất đa dạng trong cách hành xử và du lịch. Thượng vàng, hạ cám!
• Sự đòi hỏi, sự khó khăn từ người du lịch thường tỷ lệ nghịch với lòng tự tin của người du lịch
• Lòng tự tin lại thường tỷ lệ thuận với sự giàu sang.
• Càng giàu càng dễ: đòi hỏi thường là chánh đáng và thường liên quan tới vệ sinh, an toàn thực phẩm. Quan trọng là đừng bao giờ có ý định muốn qua mặt người hiểu biết và sành ăn.  Ví dụ như dọn ra món  bò nhúng dấm mà khách bảo là không đúng là bò nhúng dấm thì đừng cãi, đừng biện minh. 
• Thường thì người phục vụ, học hỏi và nhận xét về khách hàng khá nhanh. Có thể nói là nếu nhận xét nhanh thì lại dễ bị hồ đồ và xác suất sai khá là cao. 
• Tất nhiên là sự kiên nhẫn, lòng tận tuỵ với khách hàng luôn luôn làm mềm lòng khách hàng. Ice breakers (Lời chào đón, đơn giản thân tình) luôn luôn là phải từ nhà hàng, người phục vụ. Người phục vụ nên mở lời trước và tỏ sự quan tâm tới khách hàng.

Lời nói không mất tiền mua. Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau

 

Nói gì thì nói ra đi, đừng dài dòng!

Thì đây, xin nói (gần) hết, vì vẫn xin không nêu danh tánh cũng như chỉ đích danh một dân tộc nào.

• Đa số du khách từ dân tộc A thích trả giá. Họ có thể dùng nửa ngày trời (trong 3 hay 5 ngày du lịch) để mặc cả một món hàng (hay một bữa ăn). Bargaining có lẽ là môn thể thao đối với họ!
• Đa số du khách từ dân tộc B thì lại chú trọng đến chi tiêu (càng tiêu ít mà được lợi nhiều, hưởng nhiều thì càng giỏi).
• Có du khách, từ nhiều dân tộc, rất ồn ào. Nói chuyện mà như cãi nhau. 
• Gọi nhau từ những khoảng cách xa nên phải hét lên.
• Xử dụng điện thoại một cách "vô tư": mở loa ngoài, hét vào điện thoại về những đề tài chả đâu vào đâu!
• Có những nhóm khách cho rằng họ xứng đáng là "Thượng Đế" nên họ sống rất ảo (1): một thí dụ là cách xử dụng nhà vệ sinh:
• Dùng nhà vệ sinh không xin phép (dù là nhà hàng để bảng là không có nhà vệ sinh công cộng, No Public Toilet) 
• Không lau dọn nhà vệ sinh sau khi dùng, dù chỉ là lau dọn những gì họ tạo ra (Clean after Yourself)
• Có những "màn" tiêu chẩy ngoạn mục, đòi hỏi nhân viên phục vụ phải mất cả mấy tiếng đồng hồ để dọn, mà lặng lẽ rời khỏi nhà hàng. Không một lời báo, không một lời xin lỗi. Dĩ nhiên là không "bo"(2) cho người lau dọn. Chuyện này hay xảy ra vì có người ham rẻ mà ăn thực phẩm không tươi tại một số nhà hàng khác và trúng độc. Thường thì triệu chứng đau bụng xảy ra trong vòng 2 tiếng đồng hồ sau khi ăn nên thường họ đang di chuyển và thấy nhà hàng sạch sẽ thì họ nhào vô xử dụng nhà vệ sinh.
• Có lần một gia đình, vợ chồng trẻ và hai đứa con nhỏ, đến ăn tại tiệm và sau đó nhân viên phục vụ mất cái điện thoại, mà nó phải dành dụm tiền khá lâu mới mua được. Coi lại video camera thì thấy cô vợ lấy cái phone đó bỏ vào bóp của mình. Báo cho nhân viên an ninh khu vực thì đã quá trễ. Để thêm phần kịch tính thì một nhân viên khác nói là chị vợ có lần tự giới thiệu là nhân vật trong ngành mô phạm tại một thành phố lớn. Chuyện xảy ra trước mặt hai đứa con nhỏ mới kinh hoàng!!!

Ông bà ta nói: "Đi một ngày đàng, học một sàng khôn!" là có ý dặn dò con cháu là nên học hỏi khi đi đó, đi đây. Không phải ai cũng may mắn mà hành xử đúng ngay từ đầu. Học! Học!

Nên nhớ là người đời sẽ vơ đũa cả nắm và chúng ta sẽ phải là những đại diện cho dân tộc chúng ta (dù muốn hay không muốn). 

• Trách nhiệm này không tự mình từ bỏ mà được! 
• Xin đừng tìm cách "xuất cảng" thói xấu của dân tộc mình. 
• Dân tộc nào cũng có thói xấu; nên đừng vội tự hào là dân tộc ta không có cái xấu. 
• Như nói ở trên thì người phục vụ, dù nghèo nên phải lao động, có sự bén nhậy khi dùng trí phân biệt mà đánh giá khách du lịch. 

Mong là những người, phục vụ, này bước một bước nữa mà dùng tới cái tâm không phân biệt và ít nhất là hiểu rằng: dân tộc nào thì cũng có người này, người khác.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Từ khi nào mà người "già" như chúng ta không còn muốn giữ tác phong?

(1) Sống ảo không chỉ là từ thanh thiếu niên muốn khoe với thiên hạ là mình sang, mình đẹp, mình quý phái, vân vân mà còn ở tất cả chúng ta khi có thái độ hoặc cách hành xử trái với thái độ, cách hành xử thường nhật của chúng ta. Thí dụ, ở nhà thì chùi tay vào quần; nhưng ra tiệm ăn thì xài cả đống khăn giấy.

(2) "bo" là từ chữ Pháp "pour boire" (tiền trà nước). Tiếng Pháp qua đất Việt trở thành "bo"!

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

B. Du khách "vét sạch" đồ ăn sáng của khách sạn làm bữa trưa cho tiết kiệm

AI Lợi và Hại.

Thân chào các Bê (*),

Ngày bắt đầu của bất kỳ một công nghệ nào thì người ta luôn tranh luận là kỹ thuật mới đó, công nghệ mới đó lợi như thế nào, hại như thế nào. Thí dụ là khi máy tính cá nhân trở thành phổ biến thì người ta đã la hoảng lên là máy tính sẽ thay thế con người, vân vân... 

Thực tế cho thấy là phải tới khi có điện thoại thông minh (ĐTTM) thì nghề thư ký mới hoàn toàn đi vào dĩ vãng. Tuy nhiên, ĐTTM lại tạo ra nhiều công việc và cần nhiều người hơn số thư ký mất việc. Theo Đệ thì AI cũng có cùng cái khuôn mẫu đó. Công nghệ mới tạo ra sự hứng thú mới, cần con người đầu tư tài năng sức lực mới để tìm hiểu, để phát triển. 

Rồi thì bỏ công sức mà tranh cãi với nhau về viễn tượng mà công nghệ mới sẽ đem lại. 

Liệu nó có phục vụ con người hay nó sẽ thống trị con người?

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Xin bắt đầu với lời phát biểu của cha đỡ đầu (Godfather) của ngành trí tuệ nhân tạo (AI): 

"I am scared that if you make the technology work better, you help the NSA misuse it more. I'd be more worried about that than about autonomous killer robots. -- Geoffrey Hinton" 

(Tôi sợ rằng nếu bạn làm cho công nghệ hoạt động tốt hơn, bạn sẽ giúp NSA lạm dụng nó nhiều hơn. Tôi sẽ lo lắng về điều đó hơn là về người máy giết người tự động--không cần sự chuẩn thuận của con người.)

Chương trình PRISM mà NSA (National Security Agency, Cơ quan an ninh quốc gia của Hoa Kỳ) đã dùng để theo dõi người Mỹ (và người nước ngoài ) dùng điện thoại để liên lạc với nhau là một thí dụ của việc phát triển công nghệ trong vòng bí mật. AI là một công nghệ nếu dùng sai thì tai hại sẽ gấp nhiều lần, nhiều lần hơn PRISM. 

Công khai bàn cãi là mô hình phát triển lành mạnh hơn là để tương lai một ngành công nghệ trong tay chỉ một số nhỏ khoa học gia. Hàng rào đạo đức (moral guardrails), hàng rào luật pháp quốc tế (international legal guardrails) phải được các quốc gia công nhận và thực thi để AI là công cụ công nghệ giúp ích cho nhân loại và giảm thiểu sự sai lầm đem đến cho con người. 

Vậy thì cái gì lợi và cái gì hại?  

• Trong điện tính thì ai cũng biết là nếu đầu vào là rác rưởi thì đầu ra cũng sẽ là rác rưởi ("Garbage in, garbage out") AI thu thập dữ liệu từ các nguồn chính xác, đạo đức cũng như các nguồn phi đạo đức, vô nhân đạo nên...
• Các nguồn kỳ thị chủng tộc (racism), chủ nghĩa phát xít (fascism), có cơ hội ngàn vàng để tung những tin phi đạo đức, vô nhân đạo mà AI sẽ coi như là những nguồn chính danh, hợp lý. Thí dụ, các bài viết mà con người thì nhận ra ngay, nhưng AI thì không: "Vì lợi ích chung, nhóm thiểu số <...> cần phải được giúp đỡ để tỷ lệ sinh sản giảm tới mức tối thiểu..." Những lý luận phi đạo đức này AI không nhận ra để mà loại ra khỏi mẫu kiểm nghiệm (AI trained models). Hy vọng là con người chân chính đạo đức sẽ gởi lên nhiều phản bác các lập luận này và dựng được những rào cản (guardrails) để ngăn chận sự lan tràn của lý luận phi đạo đức, vân vân.
• Thậm chí AI còn "vô tình" dùng tài liệu giả, tài liệu sai. Thí dụ là nước tiểu con chim cánh cụt (penguin) chiếm 3% băng tuyết ở Nam cực. Penguin không có tiểu! (hay đúng hơn thì nước tiểu luôn trộn lẫn với phân; phụ chú E). Một thí dụ khác là Leslie Stahl, ký giả kỳ cựu của CBS network,  làm việc với NBC network một thời gian rất ngắn trước khi gia nhập CBS network. Ứng dụng AI cho là Stahl làm việc 20 năm với NBC!
• Tác giả Yuval Noah Harari cho là đây là lần đầu tiên mà một ứng dụng điện tử có thể, tự nó, quyết định "lệnh trảm". Vì vậy, AI khác với bom nguyên tử, một sản phẩm khác của con người, là bom nguyên tử nổ hay không và nổ ở đâu là quyết định của con người. AI có thể sẽ tự quyết định và nếu quyết định này là tiêu diệt con người (vì con người kém thông minh hơn rô bô) thì nhân loại lãnh đủ!  
• Một lần nữa Bê hãy xem Harri về một lời nhận định trong phụ chú G. 
  ‘Đừng bao giờ triệu hồi sức mạnh mà bạn không thể kiểm soát’: Yuval Noah Harari nói về cách AI có thể đe dọa nền dân chủ và chia rẽ thế giới
• Tạo ra sự chênh lệch lớn hơn giữa giàu nghèo vì có hay không có kiến thức về AI. Ai không có khả năng tiến bước cùng với AI trong cuộc sống tại bất cứ quốc gia nào sẽ phải chịu thiệt thòi so với người có khả năng sử dụng AI.
• AI đòi hỏi nguồn năng lượng rất lớn để vận hành nên quốc gia nào có loại nguồn năng lượng có thể thoả mãn AI sẽ có khả năng chế ngự các nước khác (xem phụ chú H): 
  "Một truy vấn ChatGPT tốn khoảng 10 lần năng lượng so với tìm kiếm thông thường trên Google. Việc đào tạo một mô hình ngôn ngữ lớn (large model training) có thể tạo ra lượng CO2 bằng toàn bộ tuổi thọ của năm chiếc ô tô chạy bằng xăng và sử dụng lượng nước bằng một quốc gia nhỏ."

"The genie is out of the bottle!" (Thần đèn đã ra khỏi cái chai nhốt nó!). 

Lòng tham, sự cạnh tranh sẽ không ngừng thúc đẩy con người tiến về phía trước dù là phía trước là thảm hoạ chầu chực. Cái hy vọng duy nhất là con người phải được giáo dục đúng đắn về AI. Từ đó ở mỗi quốc gia, người dân bầu ra đại biểu có khả năng làm luật để hướng AI về hướng thiện lành.

Bài này là bài kết cho loạt bài về AI. 

AI phát triển và biến thể với tốc độ chóng mặt nên có lẽ chúng ta phải chờ một thời gian nữa thì mới lại bàn thêm về AI.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Trên 60 tuổi thì nhớ nhớ quên quên; nên lúc còn nhớ thì phải lợi dụng thời gian này mà tập dùng AI sao cho có lợi cho tuổi già.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

B. Full interview: "Godfather of AI" shares prediction for future of AI, issues warnings

C. How much energy will AI really consume? The good, the bad and the unknown

D. Transcript of May 9 PBS interview with Geoffrey Hinton on Amanpour and Company, includes his perspective on the nature of LLMs, existential threats, and more.

E. Fact Check: How can penguin pee make 3% of Antarctic ice when they can't pee at all!

F. Harari 

G. ‘Never summon a power you can’t control’: Yuval Noah Harari on how AI could threaten democracy and divide the world

H. How The Massive Power Draw Of Generative AI Is Overtaxing Our Grid

Lấy Ánh Sáng khi Chụp Ảnh

Thân chào các Bê (*),

Phần viết loạt bài về AI kể như tạm xong! Một đề tài làm Đệ suy nghĩ rất nhiều vì công nghệ AI đang và sẽ thay đổi rất nhiều. Điều mình biết hôm nay thì không còn đúng ngày mai... Chắc là sẽ phải quay lại đề tài AI sáu tháng tới, khi AI có những tiến bộ đặc biệt nào đó... 
Hôm nay, chỉ là làm một thử nghiệm nho nhỏ mà hỏi ChatGPT, Gemini và Deepseek một câu hỏi khá là đáng tranh cãi...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Câu hỏi:
Với máy ảnh kỹ thuật số, bạn thích phơi sáng quá mức hay quá thấp cho ảnh? 

Cả ba công cụ AI được đặt cùng một câu hỏi, cùng một lúc (xê xích vài phút), cùng bằng tiếng Việt. Bê xem phụ chú B, C, và D cho cách trả lời của ba công cụ AI này.

Sau đây là vài nhận xét:

• ChatGPT đưa ra câu trả lời khá là chỉnh chu trong cách trả lời và kết luận xong thì đặt thêm câu hỏi tiếp theo (following questions) để tạo thêm đối thoại với người đặt câu hỏi.
•  ChatGPT kết luận là: 
  Nếu không chắc, hãy phơi sáng thấp hơn một chút
  (khoảng -1/3 EV đến -2/3 EV), đặc biệt nếu bạn chụp ngoài trời hoặc cảnh có độ tương phản cao.
• Gemini đưa câu trả lời ngay dòng đầu: 
• Với máy ảnh kỹ thuật số, tôi thích phơi sáng quá mức (overexposure) một chút cho ảnh hơn là phơi sáng quá thấp (underexposure). <<< Ngược với ChatGPT
  
  
• Gemini còn giới thiệu một kỹ thuật mới ETTR mà Đệ xin không bàn đến. Bê nào muốn biết thì xin tự tìm hiểu thêm.
• Deepseek R1 đưa ra câu trả lời khá là trung dung nhưng lại cũng rất chi tiết để người hỏi phải suy nghĩ và ghi nhớ để tự mình kiểm nghiệm:
• Với máy ảnh kỹ thuật số, việc phơi sáng quá mức (overexposure) hay quá thấp (underexposure) đều có ưu và nhược điểm tùy thuộc vào mục đích và hiệu ứng nghệ thuật mà người chụp mong muốn. Dưới đây là một số cân nhắc chính: (... xem thêm ở phụ chú D)
  
  
• và kết luận: không có lựa chọn tuyệt đối đúng hay sai. Tùy thuộc vào mục đích và hiệu ứng mong muốn, người nhiếp ảnh gia sẽ quyết định phơi sáng như thế nào.

Bê thích câu trả lời nào? 

Đệ thì rút ra được một bài học: Không nên chỉ tin vào một công cụ đơn độc nào. Luôn luôn phải tìm hiểu từ nhiều nguồn (find more answers from different sources; do cross-referencing). Không biết câu trả lời nói gì thì hỏi lại, hỏi thêm để  hiểu thêm. Đừng ngại vì công cụ (dù là AI) không từ đó mà phán đoán mình (một ngày kia, công cụ AI sẽ có khả năng phán đoán; Bê nên cẩn thận 😊 ).

Trên phơi sáng theo đề nghị của camera. 
Dưới: Trái tối, Phải quá sáng. 

Hình trên cho thấy là under-exposed (Trái tối) là đẹp hơn. Vậy nên thử nghiệm và dùng nhận định của chính mình. 

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. B60 thì rảnh rỗi nhưng nên tìm cho mình một việc gì lý thú mà làm.

(1) RAW ảnh lưu dữ ở dạng thô (raw) tất cả các thông số mà máy hình có thể ghi lại cho một tấm hình.

(2) Kiểm soát khẩu độ. Là kiểm soát số lượng ánh sáng mà máy ghi lại. Cái khó là hình ảnh dạng RAW chiếm dung lượng lớn nhất trong các dạng hình kỹ thuật số.

(3) Kiểm soát tốc độ chụp ảnh. Máy cầm tay mà hình không bị run (khoảng 1/60 giây mà khẩu độ mở). Khi chụp với tốc độ lâu hơn (thí dụ 1/120 giây; vì muốn khẩu độ nhỏ hơn, chẳng hạn) thì phải dùng tripod hay monopod.

(4) Kiểm soát độ nhạy của phim (ISO). Thông số liên quan tới độ nhạy của phim dùng trước khi có ảnh kỹ thuật số.

(5) Hậu kỳ: chỉnh sửa ảnh sau khi chụp và lưu. Quan trọng là khi chụp thì lưu dưới dạng RAW để bảo toàn tất cả các thông số mà máy ảnh có thể ghi lại.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

B. Câu trả lời của ChatGPT:

Với máy ảnh kỹ thuật số, mình ưu tiên phơi sáng thấp một chút (underexpose nhẹ) hơn là phơi sáng quá mức (overexpose). Đây là lý do:

---

✅ Vì sao nên phơi sáng thấp một chút (underexpose nhẹ)?

📌 1. Giữ được chi tiết vùng sáng

📌 2. Tăng khả năng hậu kỳ

---

❌ Phơi sáng quá mức thì sao?

---

📷 Ví dụ thực tế:

Loại ảnh	Kết quả	Dễ chỉnh hậu kỳ?
Phơi sáng chuẩn	Cân bằng ánh sáng, tự nhiên	✅ Rất dễ
Phơi sáng thấp nhẹ (-0.3 ~ -0.7 EV)	Hơi tối nhưng giữ chi tiết	✅ Có thể tăng sáng dễ dàng
Phơi sáng quá mức	Mất chi tiết vùng sáng	❌ Không khôi phục được

---

🎯 Kết luận:

(khoảng -1/3 EV đến -2/3 EV), đặc biệt nếu bạn chụp ngoài trời hoặc cảnh có độ tương phản cao.

---

Máy ảnh số (đặc biệt là khi chụp ở định dạng RAW) có thể khôi phục vùng tối tốt hơn là vùng sáng.
Nếu vùng sáng (như trời, da sáng, đèn…) bị cháy sáng (trắng toát), không thể khôi phục lại chi tiết được nữa.
Ảnh hơi tối có thể chỉnh sáng lên khi hậu kỳ mà vẫn giữ độ nét, độ tương phản.
Trong khi ảnh quá sáng sẽ bị "cháy" → mất chi tiết vĩnh viễn.
Vùng sáng bị cháy (blown out) → mất hoàn toàn chi tiết.
Màu sắc nhợt nhạt, mất chiều sâu.
Đặc biệt tệ với da trắng, áo trắng, trời mây…

👉 Nếu không chắc, hãy phơi sáng thấp hơn một chút

Bạn có muốn mình tạo hình minh hoạ so sánh ảnh under/overexposed để bạn dễ hình dung hơn không? Hoặc hướng dẫn cách thiết lập máy để chụp tốt hơn?

Hình từ ChatGpt

C. Câu trả lời của Gemini 2.5:

Với máy ảnh kỹ thuật số, tôi thích phơi sáng quá mức (overexposure) một chút cho ảnh hơn là phơi sáng quá thấp (underexposure).

Lý do là vì trong nhiếp ảnh kỹ thuật số, việc khôi phục chi tiết từ vùng sáng bị cháy (highlight details) thường khó khăn hơn rất nhiều so với việc khôi phục chi tiết từ vùng tối (shadow details). Khi bạn phơi sáng quá thấp, dữ liệu hình ảnh ở các vùng tối có thể bị mất hoàn toàn, tạo ra các mảng đen không có chi tiết. Tuy nhiên, nếu bạn phơi sáng quá mức một chút, bạn có thể "đẩy" các chi tiết trong vùng tối lên trong quá trình hậu kỳ mà vẫn giữ được một lượng lớn thông tin.

Một số nhiếp ảnh gia còn áp dụng kỹ thuật "ETTR" (Expose To The Right - Phơi sáng về phía bên phải biểu đồ histogram) để tận dụng tối đa dải tần nhạy sáng (dynamic range) của cảm biến máy ảnh. Kỹ thuật này khuyến khích phơi sáng sao cho biểu đồ histogram dịch chuyển càng nhiều về phía bên phải càng tốt mà không làm cháy các vùng sáng quan trọng, nhằm thu được nhiều dữ liệu nhất có thể.

Tuy nhiên, điều quan trọng là phải biết giới hạn. Phơi sáng quá mức đến mức làm cháy hoàn toàn các vùng sáng (như bầu trời trắng xóa không có mây, hoặc khuôn mặt quá sáng không có chi tiết) thì cũng không thể cứu vãn được. Việc này đòi hỏi sự cân bằng và hiểu rõ về máy ảnh của bạn.

D. Câu trả lời của DeepSeek R1:

Được rồi, mình đang cố gắng trả lời câu hỏi này: "Với máy ảnh kỹ thuật số, bạn thích phơi sáng quá mức hay quá thấp cho ảnh?" Trước tiên, mình cần hiểu rõ về phơi sáng trong nhiếp ảnh. Phơi sáng quá mức có nghĩa là ảnh bị sáng quá, mất chi tiết ở vùng sáng, còn quá thấp thì ảnh bị tối, mất chi tiết ở vùng tối.

Mình nên nghĩ về ưu và nhược điểm của từng trường hợp. Phơi sáng quá mức (overexposure) có thể làm cho những vùng sáng trong ảnh bị cháy, mất hết chi tiết. Điều này có thể làm cho ảnh trông không tự nhiên và thiếu phần nào đó của chủ thể. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, người nhiếp ảnh gia có thể muốn tạo hiệu ứng sáng mạnh để nhấn mạnh một phần nào đó của bức ảnh, hoặc để tạo cảm giác sáng sủa, tươi mới.

Mặt khác, phơi sáng quá thấp (underexposure) dẫn đến ảnh bị tối, các chi tiết ở vùng tối bị nuốt mất. Điều này có thể tạo cảm giác u ám, thiếu sáng, và đôi khi làm cho ảnh thiếu sharp (không sắc nét). Tuy nhiên, trong một số trường hợp, người ta có thể dùng underexposure để tạo ra hiệu ứng nghệ thuật, như tạo bóng sâu, làm nổi bật chủ thể bằng cách làm tối nền xung quanh.

Mình cũng cần xem xét các yếu tố khác như chủ đề của ảnh, điều kiện ánh sáng, và ý đồ của nhiếp ảnh gia. Ví dụ, nếu chụp phong cảnh, việc cân bằng phơi sáng là rất quan trọng để giữ chi tiết cả ở vùng sáng và vùng tối. Trong khi đó, nếu chụp chân dung, có thể ưu tiên phơi sáng cho khuôn mặt để tránh bị quá sáng hoặc quá tối.

Một điều nữa là công nghệ của máy ảnh hiện đại cho phép điều chỉnh nhiều thứ như ISO, tốc độ chụp, và khẩu độ, giúp kiểm soát phơi sáng tốt hơn. Tuy nhiên, việc quyết định phơi sáng quá mức hay quá thấp vẫn phụ thuộc vào ý đồ và phong cách của người chụp.

Mình cũng nên xem xét các kỹ thuật hậu kỳ, như chỉnh sửa ảnh sau khi chụp. Nếu ảnh bị overexposure hoặc underexposure, có thể chỉnh sửa được một phần bằng phần mềm như Lightroom hay Photoshop. Tuy nhiên, việc này có giới hạn, và chất lượng ảnh có thể bị ảnh hưởng nếu phơi sáng quá nhiều hoặc quá ít.

Tóm lại, không có lựa chọn tuyệt đối đúng hay sai giữa overexposure và underexposure. Tùy thuộc vào mục đích và hiệu ứng mà người nhiếp ảnh gia muốn đạt được, họ sẽ quyết định phơi sáng như thế nào. Mình cần cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố này để đưa ra lựa chọn phù hợp cho từng trường hợp cụ thể.

</think>

Với máy ảnh kỹ thuật số, việc phơi sáng quá mức (overexposure) hay quá thấp (underexposure) đều có ưu và nhược điểm tùy thuộc vào mục đích và hiệu ứng nghệ thuật mà người chụp mong muốn. Dưới đây là một số cân nhắc chính:

### **Phơi sáng quá mức (Overexposure):**

- **Ưu điểm:**

  - Tạo cảm giác sáng sủa, tươi mới.

  - Có thể nhấn mạnh các chi tiết ở vùng tối.

  - Phù hợp với các chủ đề như phong cảnh sáng sủa hoặc để tạo hiệu ứng mơ màng.

- **Nhược điểm:**

  - Mất chi tiết ở các vùng sáng.

  - Ảnh có thể trông không tự nhiên do các vùng sáng bị cháy.

### **Phơi sáng quá thấp (Underexposure):**

- **Ưu điểm:**

  - Tạo cảm giác sâu, bí ẩn hoặc kịch tính.

  - Giữ chi tiết tốt ở các vùng sáng.

  - Phù hợp với các chủ đề như chụp tối, tạo bóng sâu.

- **Nhược điểm:**

  - Mất chi tiết ở các vùng tối.

  - Ảnh có thể trông u ám hoặc thiếu sáng.

### **Lựa chọn tùy thuộc vào:**

- **Chủ đề và ý đồ nghệ thuật:** Ví dụ, chụp phong cảnh cần cân bằng phơi sáng để giữ chi tiết cả ở vùng sáng và vùng tối, trong khi chụp chân dung có thể ưu tiên phơi sáng cho khuôn mặt.

- **Điều kiện ánh sáng:** Ánh sáng mạnh có thể đòi hỏi phải điều chỉnh phơi sáng để tránh overexposure, trong khi điều kiện ánh sáng yếu có thể dẫn đến underexposure nếu không sử dụng tripod hoặc tăng ISO.

- **Công nghệ máy ảnh:** Máy ảnh hiện đại cho phép điều chỉnh nhiều thông số như ISO, tốc độ chụp, và khẩu độ để kiểm soát phơi sáng tốt hơn.

- **Hậu kỳ:** Kỹ thuật chỉnh sửa ảnh sau khi chụp có thể giúp cứu các ảnh bị overexposure hoặc underexposure, nhưng với giới hạn nhất định.

Tóm lại, không có lựa chọn tuyệt đối đúng hay sai. Tùy thuộc vào mục đích và hiệu ứng mong muốn, người nhiếp ảnh gia sẽ quyết định phơi sáng như thế nào.