Quên - Cập Nhật I

Thân chào các Bê (*),
Định viết lăng nhăng về đề tài quên mà cứ quên hoài! Hôm nay Đệ xin bắt đầu bài này để nói về cái chứng hay quên của các Bê (trong đó có cả chính mình). Tuổi Bê thì khoa học đã nói đến chứng hay quên là chuyện không tránh được. Ở đây xin không nói đến trí nhớ ngắn hạn/dài hạn (short term vs. long term memory) mà chỉ xin nói đến chuyện làm sao để được nhắc nhở khi cần và sống bình thường như khi còn giỏi nhớ.

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...
Tuổi già đồng nghĩa với gì nhỉ....? À đồng nghĩa với hay quên mà quên thì sẽ lỡ dịp làm chuyện cần làm. Chẳng hạn mượn tiền rồi quên khuấy đi! Trong trường hợp này khi mượn tiền nên ghi lại để... đừng quên. Nói thì dễ nhưng thực hành cần phải có thói quen và một kế hoạch hoàn hảo (sound plan).
Chuyện đơn giản này coi vậy mà không giản đơn!

• Ghi vào giấy rồi bỏ tờ giấy ở đâu không nhớ thì ghi lại cũng như không!
• Ghi vào máy tính, vào phone rồi không có thói quen coi (duyệt) lại thì ghi lại cũng như không!
• Bảo người cho vay nhắc mình thì có khi họ ngại. Ngại nhưng lại đi nói tùm lùm với người khác thì... thật là bực mình!
• Kế hoạch hoàn hảo (để không quên): Ghi lại sự kiện (như mượn tiền) vào lịch điện tử trong điện thoại thông minh. Không những ghi lại sự kiện mà ghi cùng sự kiện làm nhiều lần. Thí dụ ghi chuyện mượn tiền mỗi mùng 5 mỗi tháng. Ghi mười hai lần cho mười hai tháng. Tỷ như đến tháng thứ tư mà trả tiền xong thì bảo máy tính/phone xóa sự kiện ở những tháng thứ năm, thứ sáu, vân vân cho đến tháng thứ 12 (xóa không khó vì chỉ cần bảo máy xóa sự kiện ở những "tháng tương lai").
• Kế hoạch này chỉ được việc nếu máy tính/phone báo (notification) cho mình ngày nào lịch có sự kiện. Đa số smartphone có lịch điện tử có báo sự kiện những ngày có sự kiện. Nếu Bê không biết thiết định (configure) thì nhờ con cháu nó làm dùm cho.
• Phương pháp này không chỉ tốt với việc mượn tiền mà thật ra có thể áp dụng cho những chuyện khác. Chẳng hạn việc đặt mua thuốc định kỳ; thí dụ mỗi ba tháng phải vào mạng đặt mua thuốc thì Bê tạo "sự kiện" trong lịch điện tử, cứ ba tháng thì nó nhắc mình. Thí dụ nữa là đặt mua cái lọc gió cho máy điều hòa trung tâm (central air) trong nhà. Một năm mới phải thay một lần nên dễ quên. Cũng như cái lọc nước trong tủ lạnh (6 tháng mới phải thay) mà Đệ cứ quên thay cho đúng kỳ hạn; nếu không bỏ ngày thay lọc vào lịch điện tử. 

Quên Chìa Khóa 

Việc quên chìa khóa là một nan đề của nhiều người. Đáp án thì rất nhiều cách mà Đệ chỉ xin kể ra một  cách là mua thiết  bị gồm hai bộ phận (phụ chú B; đây chỉ là ví dụ chứ không quảng cáo cho hãng nào!). Một phần máng vào chùm chìa khoá (phần B) và một bộ phận trung tâm (phần A). Khi bấm vào nút trên phần A thì phần B sẽ phát tiếng kêu beep, beep và hy vọng là  Bê nghe tiếng beep mà tìm ra chìa khoá. Mua rồi mà sau một thời gian thì nó không "works" nữa. Vì nhiều lý do:

• Chùm chìa khoá (có cái phần B) bị "chôn vùi" dưới quá nhiều đồ đạc nên Bê không nghe tiếng beep. Có khi rớt vào khe trong ghế bành (sofa; couch) nên cũng không nghe. Cái này thì phải cẩn thận đừng bao giờ để đồ đạc lên trên chùm chìa khoá. Và có khi phải cầm phần A đi khắp nhà vừa đi vừa bấm nút để tìm phần B (máng vào chùm chìa khoá).
• Phần B bị hết "bin" (pin, battery). Vì không... nhớ mà thay pin! Nên có bấm vào phần A mà phần B hết pin nên không kêu. Giải pháp là mua thiết bị có phần A và phần B/phần C. Nghĩa là phần A có thể gây tiếng beep trên phần B hoặc phần C bằng hai nút khác nhau. Sau đó gắn cả phần B và phần C vào chùm chìa khoá. Quan trọng là gắn pin mới vào phần B và phần C cách nhau 3 tuần (với hy vọng là khi phần B hết pin thì vẫn tìm được chìa khoá vì phần C vẫn còn pin). Rồi cứ mỗi tháng thì ghi vào lịch điện tử là phải thử pin phần B và phần C mỗi tháng. Cách thay pin mới vào hai thiết bị giống nhau (như phần B và phần C) vào hai thời diểm khác nhau, Đệ gọi là "lệch pha". Pin lệch pha sẽ hết pin ở thời điểm khác nhau.

Không Nhớ Học Tủ (Locker)

Phòng tập thể dục mà Đệ đi mỗi ngày có hàng trăm lockers (học tủ) mà người dùng có thể dùng để chứa quần áo cũng như vật dụng cá nhân khi tập thể dục. Cái khó là các học tủ này:

• Có khoá điện tữ dùng keypad để người dùng khi khoá thì nhấn 4 số mà mình chọn. Không có vấn đề gì vì mình có thể chọn bốn số cuối của số điện thoại của mình.
• Học tủ nào cũng giống nhau (vì mình không dùng ổ khoá mà mình mua).
• Mỗi lần dùng là một học tủ khác nhau. 

Vấn đề là khi bỏ vật dụng cá nhân vào một học tủ; bấm số khoá lại rồi đi tập. Lúc tập xong, vào locker room thì mới biết là mình quên không nhớ học tủ số mấy (hàng trăm học tủ hoàn toàn giống nhau chỉ khác một thứ là cái số trên học tủ). Có khi là sau khi tắm ra nên trên người chỉ có mỗi cái khăn tắm! Thế là phải gọi điện thoại (trên tường) ra cho nhân viên phòng tập mang "master key" vào và mở một số học tủ ở cái khu mà mình còn nhớ mang máng là khu có cái học tủ của mình dùng ngày hôm đó. Nói chung là phiền phức! Cách khắc phục là có người kẹp cái cà vát (cravate, neck tie)
vào cánh cửa. Có người để đôi giầy trước học tủ. Có người để túi sách trên nóc học tủ...

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi Bê thì nên mượn tiền chứ không nên cho mượn tiền.
(1) Cập Nhật I: 
 Có nhiều Bê cùng nêu lên một chuyện: Không Biết Mình Đã Đóng Cửa Ga Ra chưa? 
Chuyện là nếu nhà có cái nhà xe (garage; ga ra) và nếu xe có cái nút bấm để đóng mở cửa ga ra thì ở tuổi Bê, nẩy sinh ra một vấn đề: Khi de xe ra khỏi ga ra và sửa soạn lái xe đi thì thường là mình thuận tay bấm nút (trong xe) để đóng cửa ga ra. Đi một đoạn thì lại thắc mắc:  Không Biết Mình Đã Đóng Cửa Ga Ra chưa? 

• Theo tôi thì đây là vấn đề ưu tiên của não chứ không phải là não không nhớ nổi chuyện đã đóng cửa garage hay chưa. Tôi cũng thường phải vòng trở về nhà (sau khi đã lái xe đi tới đầu ngõ) cho tới một ngày...
• Tôi có gắn cái "security camera" ngay trên cửa garage. Camera truyền hình ảnh trước cửa garage vào máy điện thoại của tôi khi có vật di động (trước cửa) hoặc khi tôi muốn xem cảnh trước cửa garage. Tôi chỉnh cái camera này để thấy một phần của cái cửa garage (nên biết là cửa garage đóng hay mở bằng cái "app" trong phone).

  

  Ở mũi tên thấy cửa garage đang đóng.

  
  
• Trở lại về vấn đề quên đóng cửa garage thì thường là mình đâu có quên! Chỉ là vì não thấy chuyện đóng cửa garage trước khi rời nhà là một thói quen (routine) nên tìm cách "tự động hóa" hành động và không lưu lại trong bộ nhớ. Ra tới đầu ngõ thì não lại "kiếm chuyện làm khó" mà thắc mắc là "không biết cửa đóng chưa?" (chứng tỏ là não CÓ nhớ là mình rời nhà mà nhà có cửa garage CẦN phải đóng khi mình không có nhà). Chỉ là việc đóng cửa garage trở thành thói quen (là chuyện nhỏ) khi mình ngồi trong xe và bấm nút đóng cửa nên não không thèm nhớ. Ra đầu ngõ, phần não khác phụ trách việc lo lắng về an ninh mới kích hoạt mà đặt câu hỏi.
• Ngày nay có những cái "garage opener" (máy đóng mở cửa garage) có máy camera và được điều khiển bằng phone từ xa nên chuyện thắc mắc là mình đóng cửa garage chưa được giải quyết rồi.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. Find your keys

Sức Khoẻ: 12 Chiến Lược Khoẻ Mạnh cho Người Lớn Tuổi - CL8 - Sáng Tạo

Thân chào các Bê (*),
Thường thì chúng ta nghĩ là già rồi không còn muốn... gì nữa! Không còn có khả năng gì nữa! Suy nghĩ như vậy có phần tiêu cực và "từ lãng phí tới... lãng nhách!". Tuổi Bê, thứ nhất, chưa phải là già. Thứ hai là suy nghĩ tích cực, hành xử năng động giúp làm chậm tiến trình lão hóa. Hôm nay xin tiếp tục bài thứ tám: Hãy có tinh thần sáng tạo...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Hình từ phụ chú B

Ngày càng có nhiều những nghiên cứu để khám phá mối quan hệ giữa lão hóa và sáng tạo. Sáng tạo ảnh hưởng đến tâm trí và cơ thể của Bê. Nó thúc đẩy sự giao tiếp và phương cách tự biểu hiện, đó cũng là cả hai chữa bệnh và nắm lấy sự toàn vẹn vốn có trong mỗi con người chúng ta. Hoạt động sáng tạo cung cấp cho Bê những cơ hội để chữa lành bệnh tật và tiếp tục phát triển.

Biểu Hiện Sáng Tạo và sự Lão Hóa

Nghệ thuật khuấy động chúng ta theo vô số cách. Chúng ảnh hưởng đến cảm xúc của Bê. Chúng giúp chúng ta để nhìn vào bên trong. Chúng có thể giúp Bê giao tiếp với người khác để thể hiện sự hy vọng, nỗi sợ hãi hoặc nỗi buồn. Ngay cả những hành động dường như đơn giản của màu trong một cuốn sách tô màu (cho người lớn) cũng có thể giúp giải phóng căng thẳng và lo âu. Sự sáng tạo tạo cơ hội cho Bê để xây dựng khả năng phục hồi và khả năng thích nghi với những thay đổi Bê sẽ trải nghiệm khi Bê thêm tuổi. Bằng cách kết hợp sự sáng tạo vào cuộc sống khi về già, Bê cảm thấy mình kiểm soát được cách cơ thể và tâm trí thay đổi. Sử dụng các kỹ năng sáng tạo có thể cung cấp một cơ hội để làm điều gì đó có thể mang lại lợi ích cho những người khác như đan mũ cho trẻ sơ sinh hoặc làm một cái lồng chim. Điều này có thể giúp Bê nhìn về tương lai với ý nghĩa và mục đích.

Sáng Tạo và sức Nhận Thức

Nghiên cứu về sự sáng tạo và lão hóa cho thấy tác động tích cực của nghệ thuật đối với sức khỏe và bệnh tật, bao gồm việc sử dụng sự sáng tạo để phục vụ cho tâm trí. Sáng tạo thúc đẩy tính uyển chuyển của não, vì vậy nghệ thuật là đồng minh tự nhiên của Bê. Khi bộ não của Bê được thử thách thông qua các hoạt động và môi trường xung quanh, sự hình thành các khớp thần kinh mới (các điểm tiếp xúc; synapses) xảy ra. Vì vậy, tham gia vào những trải nghiệm mới, như nghệ thuật, có thể nâng cao khả năng kết nối của não.
Bê có thể bảo vệ và cải thiện bộ não bằng cách khám phá tiềm năng sáng tạo của mình. Các nghệ thuật tốt nhất thúc đẩy sức khỏe não bộ là những thứ liên quan đến hoạt động thể chất và chuyển động, cũng như thách thức và kích thích tinh thần. Các hoạt động sáng tạo đầy thử thách, đòi hỏi bạn phải có được và tinh chỉnh các kỹ năng mới, cũng tạo ra một môi trường kích thích cho bộ não của Bê. Khi kết hợp với những tương tác xã hội, Bê đã có tuyệt chiêu để lão hóa khỏe mạnh.
Nghiên cứu nhận thức cho thấy chúng ta duy trì khả năng biểu đạt sáng tạo khi chúng ta già đi. Ngay cả khi bộ nhớ bị giảm đi, khả năng tưởng tượng vẫn còn đó. Sáng tạo có thể cung cấp một phương tiện truyền thông có giá trị và kết nối giữa những người bị suy giảm nhận thức nhẹ hoặc mất trí nhớ và những người thân yêu của họ.

Nâng Cao Chất Lượng Cuộc Sống

Gần như tất cả chúng ta sẽ có ít nhất một bệnh mạn tính (chronical) sau tuổi 65. Giảm căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày là một phần quan trọng trong kế hoạch tự chăm sóc khi Bê già đi vì nghiên cứu cho thấy căng thẳng có thể dẫn đến triệu chứng bùng phát nhiều điều kiện mãn tính. Sáng tạo là điều cần thiết cho kế hoạch giảm căng thẳng của bạn. Viết trong một tạp chí, vẽ tranh, làm đồ gốm hoặc may vá có thể làm giảm căng thẳng của bạn. Tham gia lớp học nhảy Salsa có thể giúp bạn thư giãn và kết nối với thể chất của mình.

Biểu hiện sự sáng tạo cũng cung cấp bằng chứng là Bê vẫn là  một người có ý nghĩa và giá trị, ngay cả khi Bê có thể đi chậm hơn khi còn trẻ. Khi Bê xem xét những gì làm cho mình hạnh phúc, Bê có thể tập trung vào việc tìm cách để duy trì những kết nối mạnh mẽ để làm những gì Bê yêu thích và duy trì cảm giác về bản thân. Bê có thể phải thích nghi hơn một chút, nhưng vẫn gắn kết với những gì giúp định nghĩa Bê là người quan tâm đến sức khỏe! Khám phá sự sáng tạo của mình giúp Bê thấy rõ lộ trình phải đi qua.

Suy Nghĩ Cuối

Chú tâm vào chánh niệm, sáng tạo và phản chiếu (reflection) có thể làm tăng sự tự nhận thức và tự hiểu về mình. Bê có thể tập trung vào những gì mình cần từ những nỗ lực sáng tạo, chẳng hạn như chữa bệnh, tập cho khẻo mạnh, tăng lòng biết ơn hoặc sự bình an. Khi Bê khám phá sự sáng tạo, Bê sẽ tạo ra nhiều cơ hội tham gia vào xã hội và kết nối với những người khác, và với chính mình.

Hành Động Ngay

• Tạo một cái gì đó. Nếu Bê thích đan, thủ công hoặc chế biến gỗ, hãy sử dụng kỹ năng của mình. Nếu Bê cần trợ giúp, tham gia một lớp học về nghệ thuật hoặc một kỹ năng mới khác thông qua Giáo dục Cộng đồng, Trung tâm Nghệ thuật hoặc tổ chức nghệ thuật địa phương.
• Viết. Bắt đầu với một tạp chí để ghi lại hành động và ý tưởng. Viết một cuốn tự truyện ngắn. Viết các bài tiểu luận ngắn về những giai đoạn tác động của cuộc sống hoặc những kỷ niệm quý giá của mình. Chia sẻ bài viết của Bê với gia đình các thành viên. Phụ chú C và D là hai bài blogs mà Đệ viết về blogging.
• Khám phá Nghệ thuật địa phương. Tham quan các triển lãm nghệ thuật tại địa phương.
• Dành thời gian trong thiên nhiên. Đi bộ trong công viên địa phương hoặc trên những con đường đi xe đạp dọc theo bờ sông.Thưởng thức các loài chim, hoa và nhịp điệu tự nhiên của cuộc sống. 
• Học một nhạc cụ. Không chỉ học cách chơi một nhạc cụ thú vị, nhưng nó là một điều làm giàu văn hóa để làm. Nếu Bê đã biết cách chơi một nhạc cụ, hãy học một nhạc cụ khác.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Sáu mươi năm là đủ một chu kỳ can chi (thập can thập nhị chi). Sau đó là một chu kỳ mới. Sau 60 tuổi Bê đang ở chu kỳ thứ hai này, đợi gì mà không vận dụng sáng tạo mà học thêm cái mới. Làm đi thôi!

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. CL8
C. Tại sao lại phải blog? Why Blog?

D. Blog Gì? What to Blog about?