Thân chào các Bê (*),
Hôm nay Đệ xin nói về một đề tài tưởng là không nóng bỏng: cơ thể cần dưỡng khí (oxygen).
Đề tài này thật ra rất là nóng bỏng và tất cả chúng ta vì bận rộn nên quên và vô ơn với một cơ quan tối cần thiết cho cơ thể con người: không có hai lá phổi thì oxygen không vào được máu, đi nuôi cơ thể và đặc biệt là não bộ.
Dạ, dạ Đệ xin vào đề...
Đấy, hai lá phổi là quan trọng cho sức khỏe, sự sống của con người là nhường vậy! Chúng ta... thường không nhớ tầm quan trọng này nên chúng ta... hút thuốc; nên chúng ta không bảo vệ nó như bảo vệ trái tim, bảo vệ cái đầu, vân vân...
Nên:
- Không hút thuốc. Nếu có thì nên cai (vì nghiên cứu cho thấy phổi có khả năng tự hồi phục phần lớn tổn hại sau khi cai thuốc được nhiều năm).
- Quan trọng hơn cả là cái nóng bỏng hiện nay: phải thường thử nghiệm Covid-19 khi bắt đầu ho và khó thở (1). Vì không test mà để con vi rút phá nát lá phổi thì dù, sau đó, có sống sót thì cũng là may mắn mà sống với phần phổi còn lành mạnh.
Nói cách khác, sống với ít hơn 100% khả năng (capacity) bơm oxigen (O2) vào máu và thải carbon dioxide (CO2). Dưới 100% là bao nhiêu? Có thể là 30, 50, 60, 70% capacity của phổi.
Khi phổi bị con vi rút tàn phá quá nhiều thì khả năng sống sót không còn; nhưng Bê cứ tưởng tượng là capacity của phổi xuống dưới 50% (một thí dụ trong trường hợp sống với một lá phổi; lá kia bị cắt bỏ) thì cuộc sống không còn khỏe mạnh như trước.
Giới Khoa học gọi tất cả các căn bệnh mãn tính về phổi là COPD (chronic obstructive pulmonary disease) và các Bác sĩ dùng hệ thống phân loại GOLD (Global Initiative on Obstructive Lung Disease) để định mức trầm trọng của COPD. Bài này không nói về cách xác định GOLD nên nếu Bê nào thích thì xin đọc thêm trong phụ chú B để biết thêm về dự phóng đời sống (life expectancy) khi mức GOLD thấp. - Chích ngừa rất hữu hiệu trong việc ngăn chăn sức tác hại của Covid-19 đặc biệt lên phổi.
Cái cần nhớ là chúng ta phải bảo vệ hai lá phổi vì nhờ nó mà máu có dưỡng khí O2 để nuôi não và cơ thể. Covid-19 vào phổi sẽ phá nát hai lá phổi nếu không được ngăn chặn sớm. Chờ tới khi khó thở thì có thể là phổi đang bị tấn công nặng và bệnh nhân có lẽ là phải dùng máy trợ tim phổi (ECMO).
Chích ngừa, dùng thuốc anti-viral như Molnupiravir (phụ chú C) , dùng monoclonal antibodies như Sotrovimab (phụ chú D) là những cách ngừa và trị Covid-19 được giới Y khoa chính thống nói đến một cách nghiêm túc. Chích ngừa có hiệu quả cao nhất mà lại ít tốn kém nhất về phương diện tài chánh và là cách bảo vệ hai lá phổi trước khi con vi rút tác hại.
Bê nào chưa chích thì còn chờ gì nữa?
Quên! Phải nói ra đây là Đệ không phải là Bác Sĩ Y Khoa.
Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,
Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Sống là một thái độ can đảm; điều này thì xin miễn bàn cãi!
(1) Đối với nơi mà người dân phải trả tiền thử nghiệm thì xin không dám đốc thúc mọi người đi test khi không ho/sốt và không bắt đầu khó thở.
Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Sống là một thái độ can đảm; điều này thì xin miễn bàn cãi!
(1) Đối với nơi mà người dân phải trả tiền thử nghiệm thì xin không dám đốc thúc mọi người đi test khi không ho/sốt và không bắt đầu khó thở.
