Hôm nay, lại xin viết lăng nhăng về một bài hát khá nổi tiếng thập niên 80's: Comme Toi của Jean-Jacques Goldman. Sở dĩ mà Đệ lôi bài này ra mổ sẻ là vì hai nguyên nhân: bài hát có giai điệu khá hay (hát lên là người nghe thấy thích ngay) và thứ hai là bài này "bị" hiểu lầm khá trầm trọng khi được dịch sang tiếng Việt dưới cái tên rất tình Hãy Đến Với Em (1) đã trở thành một bài tình ca trai gái.
What's wrong? Chả có gì "wrong" cả vì bài nhạc Việt với giọng ca Ngọc Lan cũng rất hay. Rất tiếc là vì nhu cầu viết tình ca mà người viết nhạc dịch làm mất hẳn ý nghĩa của bài ca gốc...
Dạ, dạ Đệ xin vào đề...
Bài ca gốc cũng là một tình ca nhưng không phải là tình ca trai gái mà là tình người với nỗi tiếc nuối vị nhân bản (humanitaire): con gái nhỏ trong cơn cuồng điên Đức Quốc Xã thời Đệ Nhị Thế Chiến tại Ba Lan; một cô gái tám tuổi chết trong trại tập trung. Why? Why we've gone mad?
Ngày nay cái điên này vẫn tiếp diễn và có phần bành trướng trên đất Mỹ: một số người lợi dụng sự vô tâm, vô tình của giới cầm quyền mà cố gắng phục hồi cái chủ nghĩa chết tiệt Neo-Nazism/White Supremacy. Ngài Tổng Thống của Đệ mấy hôm nay lại tự xưng mình là "Nationalist" (chữ Nationalist thường được hiểu là "White Nationalist" với ý nghĩa là "người Da Trắng kỳ thị phát xít". Ngài nói là Ngài chỉ dùng chữ Nationalist để đề cao cái chủ trương "America First". Thôi đó là chuyện dài của Người; chúng ta hãy trở lại với Comme Toi.
Lời thì Bê có thể đọc bên dưới ở phụ chú E còn lời dịch ra tiếng Việt thì bài báo ở phụ chú C làm rồi nên Đệ cũng không cần dịch nữa mà chỉ nêu ra vài nhận xét:
- Nạn nhân của những cơn cuồng điên về chủ nghĩa (như về tính thượng đẳng của giống Aryan) thường là những người vô tội như cô gái Ba Lan tám tuổi trong bức hình cũ mà tác giả nhìn thấy.
- Thế kỷ thứ 20 là một thế kỷ đáng nguyền rủa với những giấc mộng của những kẻ khát máu đã dùng bạo lực mà tiêu diệt triệu triệu người. Những chủ nghĩa tại Đức, Liên Xô, Trung Hoa với những cuồng điên ảo tưởng.
- Cái đáng thất vọng là những kẻ khát máu này đã không cô đơn trong những cơn cuồng nộ này: phải có bao nhiêu tay sai/kẻ ủng hộ thì họ mới giết được bao nhiêu đó người.
- Nhìn thẳng vào hiện tại để thấy là thế kỷ 21 này cũng có nhiều người say máu, say giấc mộng sắc tộc. Những chủ nghĩa "quốc gia", phát xít, dân túy, những chủ trương như MAGA (Make America Great Again) là những chiêu bài mà kẻ khát máu người đang công khai gầy dựng.
- Đối với những kẻ cường quyền này thì thế giới là nơi mà "You lose ==> I win". Thế giới là nơi của "zero sum game". Hay nói cách khác thì "mạnh được yếu thua" và con người sinh ra không phải là ai cũng bình đẳng, bình quyền.
- Vấn đề di dân và tỵ nạn đang là đề tài được khai thác, bị lợi dụng cho nhu cầu chính trị tại Hoa Kỳ (xem thêm ở phụ chú D). Có trải qua những tuyệt vọng của người tỵ nạn thì mới hiểu tại sao có người bỏ xứ mà đi chứ ngồi mát ăn bát vàng thì khi nào mới hiểu được vì sao có đoàn "caravan" lội bộ ngàn dặm để mong xin cho được cái danh nghĩa người tỵ nạn (asylum)? Đáng buồn là người Việt ngày nay tại xứ tự do, đa phần là đã "quên" mình đã từng là người tỵ nạn!
- Bài hát Comme Toi như một lời nhắc nhở cho chúng ta: cơn cuồng điên có thể giáng xuống đầu chúng ta bất kỳ lúc nào nếu chúng ta nhắm mắt làm ngơ trước sự trỗi dậy của những phong trào kỳ thị.
Thân,
Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi Bê là cái tuổi mà chúng ta nên "Live and Let Live". Xin đừng hùa theo kẻ cường quyền.
(1) Traduire C'est trahir" (Dịch là phản bội; hay như Ông Cụ của Đệ hay nói: Dịch là Diệt--ý nói là dịch là giết chết tác phẩm) bản nhạc thành bài tình ca trai gái.
Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. Jean-Jacques Goldman - Comme toi (Clip officiel) - YouTube
C. « Comme toi » – Không phải là tình ca
D. 7,000 migrants with one goal: Head north
E. Lời:
Elle avait les yeux clairs et la robe en velours
A côté de sa mère et la famille autour
Elle pose un peu distraite au doux soleil
De la fin du jour
La photo n'est pas bonne mais l'on peut y voir
Le bonheur en personne et la douceur d'un soir
Elle aimait la musique, surtout Schumann
Et puis Mozart
Comme toi
Comme toi
Comme toi que je regarde tout bas
Comme toi qui dors en rêvant à quoi
Comme toi
Elle allait à l'école au village d'en bas
Elle apprenait les livres, elle apprenait les lois
Elle chantait les grenouilles
Et les princesse qui dorment au bois
Elle aimait sa poupée, elle aimait ses amis
Surtout ruth et anna et surtout jérémie
Et ils se marieraient un jour peut-être à varsovie
Comme toi
Comme toi
Comme toi que je regarde tout bas
Comme toi qui dors en rêvant à quoi
Comme toi
Elle s'appelait sarah elle n'avait pas huit ans
Sa vie, c'était douceur, rêves et nuages blancs
Mais d'autres gens en avaient décidé autrement
Elle avait tes yeux clairs et elle avait ton âge
C'était une petite fille sans histoire et très sage
Mais elle n'est pas née comme toi,
Ici et maintenant
Comme toi
Comme toi
Comme toi que je regarde tout bas
Comme toi qui dors en rêvant à quoi
Comme toi
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét