Hôm nay Đệ xin viết nhăng về một đề tài của thời đại mới: người tiêu dùng chấm điểm (đánh giá) người cung cấp dịch vụ (hay sản phẩm). Thí dụ như khách ăn chấm điểm nhà hàng hoặc học trò đánh giá thầy giáo, vân vân...Chấm điểm đây là chấm điểm trên mạng Internet hoặc mạng xã hội như Facebook và người chấm điểm không phải là người sống bằng nghề phê bình.
Dạ, dạ Đệ xin vào đề...
Thường thì người chấm điểm (NCĐ) là người đã có trải nghiệm (như đã ăn ở nhà hàng đó; như đã học qua ông/bà Thầy nào đó; như đã mua món hàng nào đó...) với sản phẩm, dịch vụ (SP/DV). NCĐ có thể có một trong hai mục đích: hoặc là tức giận/không hài lòng với SP/DV nên viết ra để mọi người tránh vết xe đổ hoặc là thấy tốt nên muốn truyền bá trải nghiệm của mình. Dù thế nào thì NCĐ ngày nay cũng thường có đặc tính sau:
- Không chuyên về việc đánh giá/chấm điểm; có khi không đủ trình độ. Thí dụ như mua đồ rồi không biết cách thiết định (installation/configuration), không biết cách xài nên chê...
- Không thường dùng lý trí mà thường dùng nhiều cảm tính. Thực phẩm thường là tuỳ khẩu vị. Người nấu ăn hẳn là làm dâu trăm họ!
- Thích thì khen tới trời; ghét thì hạ xuống đất đen * vs. ***** (1 sao hoặc 5 sao). Chấm thế nào cũng chẳng ai làm gì được mình.
- Có thì giờ để viết vào mạng vào Facebook và thường là viết trong trạng thái phóng túng; ít nghiêm túc.
Vậy thì có nên đọc và có nên dựa vào những phê bình chấm điểm trên mạng không?
Câu trả lời ngắn gọn là... nên chứ! Nếu Bê cảnh tỉnh và thực hành những điều sau đây:
- Đọc và đánh giá lời phê bình: có người viết khá nghiêm túc và chi tiết; có người phê bình cẩu thả, viết bừa.
- Phải tự mình nhận xét về NCĐ: thí dụ cũng một nhà hàng mà có cả người nghiêm túc chê và nghiêm túc khen thì sau khi tự mình đi ăn ở tiệm đó và nếu mình đồng ý với người khen thì mình có thể cho là cái goût (taste) của NCĐ này giống mình. Từ đó nếu NCĐ này khen một tiệm ăn khác thì mình có thể tin được (1).
- Một bức hình là một ngàn lời (picture is worth a thousand words) nếu có hình thì Bê nên xem qua NHƯNG cũng cảnh tỉnh là hình có thể bị sửa (doctored). Có khi hình chụp thì tưởng là cái máy lớn khi mua về mới té ngửa là máy nhỏ (vì không đọc kỹ kích thước).
- Nếu Bê đọc phải những bình luận có vẻ "thổi phồng" (tốt hoặc xấu) hoặc cách hành văn có vẻ công thức thì nên nghi ngờ là bình luận này có do "đơn đặt hàng". Nghe nói là Bê có nhà hàng thì sẽ có người hỏi xem Bê có muốn thuê họ viết (nhiều) bình luận dùm để nâng điểm trung bình cho nhà hàng không.
- Một cách nữa để chủ tiệm nâng điểm trung bình: Đệ thấy trong tiệm Nail nọ có tấm giấy đề là nếu người khách nào vào Facebook trang của tiệm đăng lời khen và chấm điểm cao thì tiệm bớt 5 USD ngay tại chỗ.
- Phần của Bê thì nếu Bê muốn bình luận xấu về một SP/DV nào thì xin theo nguyên tắc sau: Tự hỏi mình là những gì mình viết mình có dám nói ngay mặt với người chủ tiệm không; nếu không thì ít nhất cũng phải có bằng chứng cụ thể.
- Chụp hình thức ăn có tóc và sâu trong các món ăn ngoài tiệm là một chiêu mà Đệ vẫn cứ suy nghĩ là nên hay không! Có một tiệm hải sản ở Quận Cam (Orange County, CA) mà BB và Đệ lần nào về California cũng đến. Cho tới ngày thấy một tấm hình chụp từ tiệm này cho thấy một con sâu trong dĩa đồ xào!!!
- Phụ chú B và C là hiện tượng ngày càng phổ biến và là phương pháp dân chủ khi được xử dụng đúng đắn. Ba mươi năm trước đây tại trường đại học của Đệ (UCSD) đã có bản chấm điểm thầy cô như vậy (dạng cuốn sách nhỏ) trước mỗi khoá học.
- Phụ chú D-F là những trang mạng cho phép người dùng đánh giá SP/DV.
Thân,
Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Đi thì hỏi già (có nhiều trải nghiệm) về nhà thì hỏi trẻ (thường ngây thơ).
(1) Mạng Yelp.com có cho biết NCĐ đã bình luận những SP/DV nào. Thí dụ sau cho thấy NCĐ này đã có 1483 bài phê bình/chấm điểm cũng như đã là "Elite" từ năm 2019.
Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. Rate My Professors
C. Học sinh THPT ở Sài Gòn 'chấm điểm' thầy cô
D. 50 stats that show the importance of online reviews
E. Top 10 Review Websites to Get More Customer Reviews On (2018)
F. 25 Customer Review Sites for Collecting Business & Product Reviews
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét