Ice Wine-Eiswein-Vang Đá

Thân chào các Bê*,
Tháng Giêng năm 2015, Đệ nhận được thơ luân lưu (distributed email) của Natalie MacLean. Thơ giới thiệu về Ice wine của xứ sở Canada; một đề tài mà Đệ cũng đã muốn viết từ lâu. Hôm nay mới có ít thì giờ "phiếm loạn".  Eiswein, Ice wine, Vin de glace, hay Đệ gọi là Vang đá là gì? Dạ Vang đá là rượu vang được làm từ nho nhưng phải theo tiêu chuẩn rất khó khăn và khắc nghiệt. Và từ sự khó khăn đó cũng như tính rủi ro cao khi đầu tư vào việc sản xuất nên giá thành rất cao so với rượu vang khác.Vang đỏ, Vang trắng hay Vang hồng (Rosé) thì chắc là ai cũng biết. Vang đá thì chỉ bắt đầu phổ biến tại Bắc Mỹ sau 1975...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...
Lich sử Vang đá bắt nguồn từ thời rất xưa tại Âu châu cổ. Bê nào thích lịch sử thì vào wikipedia mà  đọc (tiếc là chưa có tiếng Việt cho bài này). Gần hơn là truyền thuyết Vang đá được "khám phá lại" (rediscover) từ các Cha trong dòng tu ở Đức: mùa Đông đến mà Cha bề trên đi xa chưa về... Mọi năm thì Cha bề trên cho lệnh gặt hái thì nhà dòng mới được hái nho. Năm đó, nho chín rồi mà đành phải để phơi tuyết sương ngoài đồng vì không ai dám tiếm quyền người vắng mặt. Khi có lệnh của Cha bề trên thì nho đã đông đá. Eiswein được các Cha người Đức khám phá, thưởng thức và sản xuất từ đó. Đó là vài thế kỷ trước. Cuối thế kỷ 20 và đầù thế kỷ 21 thì chắc nói tới Ice wine thì là phải nói tới xứ Cà (Canada); đặc biệt là miền Đông xứ Cà (vùng Ontario). Tuy nhiên nhiều vùng tại Hoa Kỳ cũng có sản xuất Vang đá.

Tiêu Chuẩn

Cái khó khăn của Eiswein (Vang đá Đức) là tiêu chuẩn phải tuân thủ để được mang tên Eiswein là nho chín phải để ngoài đồng cho tới khi nhiệt độ xuống dưới −7 °C (19 °F) mới được hái vào--thường là ban đêm gần sáng và chỉ có mấy tiếng đồng hồ để gặt hái. Hái xong là phải ép lạnh ngay đêm đó. Đầu tư vào sản xuất Vang đá rất nhiều rủi ro: mất mùa nho, thời tiết không lạnh đủ, súc vật phá hoại, nhân công khan hiếm vì điều kiện làm việc khắc nghiệt và ngắn hạn. Cơ sở sản xuất phải có máy cán ép nho loại tốt, vân vân... Nho chín, hái rồi mới làm lạnh nhân tạo trong nhà (cryoextraction) không được mang nhãn Eiswein, thường có tên là "icebox wines"; hơn nữa luật Đức cấm nhập cảng vào Đức các loại Vang không đúng tiêu chuẩn này.

Xứ Cà thì cũng có tiêu chuẩn tương tự; nhưng phải lạnh dưới −8 °C (17 °F). Hơn nữa chọn rượu xứ Canada này thì nên chọn rượu có nhãn cầu chứng tại tòa Vintners Quality Alliance (VQA). Gần đây, Vang đá Canada với nhãn VQA rất thịnh hành trên thế giới (xin xem thêm phụ chú B và C).

Đặc Tính 

Đặc điểm nổi trội của Vang đá là ngọt và rất thơm. Các giống nho được dùng để làm Ice wine thường là  Riesling, Vidal, Gewurztraminer and Cabernet Franc. Truyền thống thì Vang đá được liệt kê là rượu tráng miệng (dessert wine)--dùng chung với bánh ngọt cuối bữa ăn. Rượu ngọt, bánh ngọt, get it? Tuy nhiên gần đây với sự đa dạng của các loại Vang đá, MacLean cho rằng Ice wine có thể uống vào mọi lúc trong bữa ăn. Ngọt nhưng độ cồn lại không cao lắm. Thơm hơn Vang khác vì khi chín (trên cây) rồi bị đông đá nên mật nho (nectar, must) rất đậm đặc.

Ai tiêu thụ Ice wine?

Theo MacLean thì con Trời (Trung Hoa, Đài Loan, Hồng Kông, Singapore)  tiêu thụ nhiều Vang đá nhất thế giới. Con Trời vốn chuộng rượu mà rượu đắt tiền nên cũng không phải là một ngạc nhiên lớn. Vang đá thì là mắc tiền rồi: 8 pounds (khoảng 4 kilograms) nho làm được một chai "nửa" (chai 375ml, còn được gọi là "half-bottle"); với cùng số lượng nho có thể làm 6 chai 750ml (chai "full bottle"). Có nghĩa là làm được 12 chai half bottle Vang thường. Giá cả? Ice wine giá trung bình là khoảng $40 tới $50 (USD) một chai nửa (375ml). Loại chai nhỏ này thì hai ba người uống... không đủ!

Phiếm

Dạ Đệ không uống Ice wine nhiều nữa vì lượng đường khá cao. Nhưng phải nói là mùa Đông Bắc Mỹ, ngoài thì trời đổ tuyết, trong thì mùi thơm bánh nướng, không khí Giáng Sinh/Năm Mới, gia đình, người thân và bạn bè mà mở vài chai Inniskillin thì còn gì để nói nữa! (1)

Nào cùng nâng ly, chúc mừng Giáng Sinh và một Năm Mới đầy an lành, hạnh phúc!

Thân,


Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ.
Các Bê phải cẩn thận với đồ ăn thức uống có nhiều đường nhưng không phải là không được dùng chúng với số lượng vừa đủ. Cái khổ là số lượng vừa đủ lại thay đổi theo mỗi người, nên phải cẩn thận, nghe!
(1) Tên hãng sản xuất Ice wine thì rất nhiều. Tùy Bê thôi. Nên chọn chai nào có nhãn VQA (Canada), hoặc được liệt kê là Eiswein (Đức). Đệ thì thích Inniskillin hoặc Jackson Triggs nhưng tùy khẩu vị của Bê mà mua thử.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài.
B. Best Canadian Icewine from Natalie MacLean's youtube video
C. Best Canadian Icewine from Natalie MacLean's web page with text.
D. Facts about Icewine from About.com
E. Ice wine is called 'nectar of the gods'