Cọp Xuống Đồng Bằng.

Thân chào các Bê (*),

Những ngày này, Đệ về lại chốn xưa nên vội viết vài dòng ghi vào blog: Cọp mà ở đồng bằng thì không ai nể sợ. Chó mèo nó cũng coi thường...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Dạ Đệ không có nói về mình đâu! 

Cọp đây là những chiếc Mercedes Benz AMG và đồng bằng đây là thành phố Sài Gòn. 

Nhìn những chiếc xe này (và những thương hiệu đắt hơn) chạy trên đường phố Sài Gòn mà buồn cho chúng, buồn cho chủ nhân của chúng. 

Bê cũng biết là MB mà là MB AMG (1) thì chắc chắn là không rẻ (mà ở Việt Nam thì lại mắc gấp ba giá trên thế giới vì thuế) mà bị bủa vây thường xuyên bởi cả trăm, cả ngàn xe máy trên đường phố Sài Gòn thì là một quang cảnh khá là bi thảm: cọp ở đồng bằng thì chó nó lờn mặt. 

Những chiếc xe này nhìn không giống như cọp mà giống như chó cụp đuôi trên đường phố Sài Gòn: một điều quá bi thảm cho người chơi xe. Bê nên nhớ là AMG vẫn còn giữ truyền thống: một động cơ (một chiếc xe) là do một kỹ sư đảm trách và ký xuất xưởng (2).

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Bê nào có MB AGM xin đừng mang vào thành phố lớn mà đa số còn xài xe máy.

1. MB AMG (Mercedes Benz designed by AMG, Aufrecht và Melcher tại Großaspach, nơi sinh của Aufrecht) là chỉ định của một dòng xe MB cao cấp nhất của Mercedes với thiết kế sang đẹp và động cơ AMG công xuất cao.  Giá có khi mắc gấp đôi xe MB thường.

2. "Nearly all AMG engines are hand-crafted under the ‘One Man – One Engine’ standard. Each engine is built by a single engineer and once completed bears the signature of its maker, exemplifying the precision and performance that AMG is known for." 

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. AMG model vs AMG Line - what's the difference?

Sai hay Cố Tình III

Thân chào các Bê (*),

Hôm nay xin viết lăng nhăng về một việc mà Đệ thấy từ rất lâu nay; dặn lòng là thôi kệ! Nhưng lại xin viết nhăng...

Sai hay Cố Tình II

Sai hay Cố Tình?

Sau khi đọc cả hai bài chắc Bê cũng chưa biết tại sao Đệ đặt tựa đề là Sai hay Cố Tình. 

Bởi vì có khi là không biết mà sai; có khi là cố tình mà cũng có thể là cố tình sai vì mình thích chế biến!

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...
Trong bài trước Sai hay Cố Tình? Đệ có nêu lên cách phát âm của hai từ tiếng Anh command và comment. Hôm nay lại ngứa miệng/ngứa tay mà bàn loạn về mấy chữ (xin không nói về nghĩa của chữ vì ai cũng biết) sau đây:

• Video - KHÔNG đọc là "Vi-gieo" mà phải đọc là vi-đê-ô. Không hiểu sao người Việt chúng ta lại thích chế ra cách đọc mới? Đã đành là xưa kia ông cha ta cũng Việt hóa một số chữ như sâm banh (champagne) nhưng chữ champagne khá là khó đọc nên Việt hóa thì cũng là tạm được nhưng video đâu có khó đọc! Vi-đê-ô.
  
  
• CEO - KHÔNG đọc là "Si-ô" mà phải đọc luôn ba chữ cái: Si-I-Ô. Khá nhiều người trong giới truyền thông tiếng Việt chế chữ thành "Si Ô".
  Cute? Maybe, but wrong!
  
  
• VIP - KHÔNG đọc là "Víp" mà phải đọc ba chữ cái: Vi-Ai-Pi. 
  
  
• LED - KHÔNG đọc là "Lét" mà phải đọc ba chữ cái: Oe-I-Đi. Tại sao vì đây là từ tiếng Anh "Light Emitting Diode" nên ba chữ cái là L, E, D mà đọc tiếng Anh thì là Oe-I-Đi. Lét chỉ có thể là tiếng Việt vì chữ E trong tiếng Việt đọc là "e" như trong chữ (trái) me. 

Ngoại lệ (vì quá nhiều người sai, theo thời gian sai thành đúng): NASA, NATO (OTAN), SQL, etc...

Chắc có Bố sẽ xừng xộ: "Bố mày cứ thích nói "vi gieo", mày làm gì được tao?".
Dạ, Bố thích thì Bố cứ việc; nhưng vấn đề là phát âm sai người có học Anh ngữ không hiểu.
Trăm ngàn lần thì cũng tùy ở... Bố thôi.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi Bê thì tránh voi chẳng xấu mặt: lạng quạng nó quật thì chí mạng!

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

Sai hay Cố Tình II

Thân chào các Bê (*),
Hôm nay xin viết lăng nhăng về một việc mà Đệ thấy từ rất lâu nay; dặn lòng là thôi kệ! Nhưng mãi mà không thấy ai sửa; cái... không đúng thì ngày càng phổ biến nên xin được ghi ra đây: "me ri lân" hay "me ri len"?

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...
Trong bài trước Sai hay Cố Tình? Đệ có nêu lên cách phát âm của hai từ tiếng Anh command và comment. Hôm nay lại ngứa miệng/ngứa tay mà bàn loạn về chữ có âm "len" cuối chữ (word ending in -land)

Một thí dụ phổ biến và không mấy người phát âm sai: England (ai cũng đọc là "inc lân"; chú thích 1). 

So far so good! Nhưng khi đọc địa danh Maryland thì có một số lớn người đọc là "Me ri len". Chú thích 2 cho thấy là phải đọc chữ "land" này giống như trong trường hợp chữ England: "Me ri lân".

Chắc có Bố sẽ xừng xộ: "Bố mày cứ thích nói "len", mày làm gì được tao?".
Dạ, Bố thích thì Bố cứ việc; nhưng vấn đề là phát âm sai người có học Anh ngữ không hiểu.
Trăm ngàn lần thì cũng tùy ở... Bố thôi.

Tương tự: Finland, Greenland, Portland, ect...

Đệ chỉ nhớ có hai chữ có vần "land" mà đọc là "len": Thailand, Sealand.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ.
(1) England

(2) Maryland 

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

Fiat - Khẩu Lệnh

Thân chào các Bê (*),
Hôm nay lại xin viết nhăng về một đề tài nghe quen quen...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...
“When the President does it, that means that it is not illegal.”—Richard Nixon

Cựu TT (1) Nixon nói là khi một TT làm thì điều đó không thể là bất hợp pháp. 

Ối ông ơi! Nói vậy là ông nói TT có quyền ngồi xổm lên pháp luật rồi còn gì!!!

Bê nên nhớ là Nixon xuất thân là một luật sư chính hiệu, nghe. Gốc luật sư mà nói chuyện vô thiên, vô pháp!
A, chuyện Nixon thì cũng xưa rồi. Xin nói tới ông TT mới đây.

Ông bảo là ông có quyền giải mật tài liệu mật (declassifying classified documents). Đúng.

Tuy nhiên nếu ông bảo là ông giải mật (một tài liệu mật) bằng khẩu lệnh (ruling by fiat) thì... còn xét lại vì dù cho ông có bảo với mọi người là tài liệu A, tài liệu B không còn là tài liệu mật nữa thì nó còn phải qua thủ tục (process) để nó không còn là tài liệu mật nữa. Nói cách khác là phải có bằng chứng là ông đã ra lệnh (dù là khẩu lệnh) như vậy.

Đây ông tự ý và LÉN LÚT mang về nhà riêng một số lớn tài liệu mật của quốc gia, và tàng trữ chúng sau khi mãn nhiệm kỳ TT. Bây giờ bị FBI khám nhà (sau khi có trát tòa) và lấy lại thì qua miệng của ông: ông đã dùng khẩu lệnh mà giải mật. Và tối ngày 9/21 trong cuộc phỏng vấn với Hannity, ông nói là TT có quyền giải mật tài liệu mật với chỉ cần "nghĩ" là nó không còn là tài liệu mật nữa!

Nhiều vấn đề:

• Dù là khẩu lệnh thì sau đó nhân viên dưới quyền vẫn phải vào hồ sơ là ông đã giải mật hồ sơ A, B, C gì đó. Kiểu nói ông giải mật (bằng khẩu lệnh) tất cả các hồ sơ qua tay ông là chuyện không ai tin phục.
• Dù các hồ sơ đã được giải mật thì nó cũng thuộc về quốc gia (National Archives) chứ nó không thuộc về ông.
• Chuyện giải mật bằng khẩu lệnh của ông CHƯA có luật sư nào nêu lên trước tòa. Ông có thể nói láo trên truyền thông nhưng ông và đoàn luật sư của ông CHƯA bao giờ nên lên điều này trước tòa (dù bà Chánh Án là người do ông đề cử trước đây). Nay Tòa trên (11th Circuit Court of Appeals) ra án lệnh là tài liệu mật vẫn... mật (vì ông và luật sư không chứng minh là chúng được giải mật). Không luật sư nào ngu! Đôi khi họ giả ngu; nhưng họ sẽ không nói láo trước tòa dùm cho thân chủ khi họ biết là Tòa sẽ biết họ nói láo. 
• Rule by FIAT: Chỉ có Vua của một nước mới rule by fiat. Tổng Thống/Thủ Tướng thì xin tuân theo luật lệ dùm.
• Tuy nhiên, đây có thể là một chiêu "giả ngu" của ngài TT: ông cứ nói là ông có quyền rule by fiat (dầu ông biết là không ai tin). Chiêu giả ngu này sẽ làm bộ Tư Pháp khó có thể buộc ông tội "cố tình" phạm pháp vì trước sau gì ông vẫn nói... ngu, mà!

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ.
(1) TT = Tổng Thống

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. Rule by Fiat

Sai hay Cố Tình?

Thân chào các Bê (*),

Hôm nay xin viết lăng nhăng về một việc mà Đệ thấy từ rất lâu nay; dặn lòng là thôi kệ! Nhưng mãi mà không thấy ai sửa; cái... không đúng thì ngày càng phổ biến nên xin được ghi ra đây: "còm men" hay "com mân"?

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Thì cũng tại các mạng xã hội như Facebook và Youtube mà ra nỗi niềm!

Thường một tút (status) hay một bài đăng sẽ mời bạn "comment" ở bên dưới. Vấn đề là có rất nhiều quý vị phát âm "comment" (tiếng Anh) là "còm men" thay vì phát âm là "com mân" (1). 

Phát âm khác với số đông người bản xứ thì cũng không phải là một hiện tượng lạ. Xin lấy thí dụ: Tây có cái garde manger thì cũng cái đó ta gọi là gác măng di-ê (phát âm mà Tây không hiểu). Một thí dụ khác Tây có savon thì cũng cái đó ta gọi là sà bông (hay sà phòng). Ngày nay, nói với người Việt mà phát âm "sa vông" thì chắc là sẽ bị nhầm với người... dở hơi!

Trở lại chuyện "phê bình"/"góp ý"/"phản biện" (comment) thì chắc có Bố sẽ xừng xộ: "Bố mày cứ thích nói "còm men", mày làm gì được tao?". 

Dạ, Bố thích thì Bố cứ việc; nhưng vấn đề là phát âm "còm men" người có học Anh ngữ lại tưởng Bố nói chữ command (có nghĩa là ra lệnh hoàn toàn khác nghĩa với chữ comment là bình phẩm). 

Trăm ngàn lần thì cũng tùy ở... Bố thôi.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ.

(1) "Command" giọng Mỹ.
      "Command" giọng Anh. 
      "Comment" giọng Mỹ.

      "Comment" giọng Anh.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

Wordle - Bảo Đảm Giải trong 6 Lần Đoán

Thân chào các Bê (*),
Tối nay sẽ phải đi ngủ sớm thôi vì mai còn đi chơi. Nhưng tối nay xin viết lăng nhăng về WORDLE. WORDLE có lẽ là một hót game cho năm 2022. Luật chơi thì mọi người đã biết nên xin không nhắc lại đây. ACE nào không biết thì cứ tìm kiếm "wordle rules" trên mạng, etc.... 

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...
Post này xin chỉ ra cách, bảo đảm với ACE, 100% là ACE sẽ đạt chiến thắng và đoán đúng chữ của ngày hôm đó (WORDLE cho chơi một lần trong một ngày) trong sáu lần đoán. 

Vì tráp của Đệ là tráp ảo nên nếu không hiệu quả thì ACE cứ việc đập tráp của Đệ!

Chiến thuật như sau: 

1. Chọn chữ có năm chữ cái (một nguyên âm và 4 phụ âm). Dĩ nhiên là tiếng Anh. Đây là hàng một. (1)
   
   
2. Hàng hai: cũng chọn chữ với năm chữ cái (một nguyên âm và 4 phụ âm) nhưng hoàn toàn không có trong hàng một. 
   
   
3. Hàng ba: cũng chọn chữ với năm chữ cái (một nguyên âm và 4 phụ âm) nhưng hoàn toàn không có trong hàng một và hàng hai. 
   
   
4. Hàng bốn: cũng chọn chữ với năm chữ cái (một nguyên âm và 4 phụ âm) nhưng hoàn toàn không có trong hàng một, hàng hai và hàng ba. 
   
   
5. Hàng năm: cũng chọn chữ với năm chữ cái (một nguyên âm và 4 phụ âm) nhưng hoàn toàn không có trong hàng một, hàng hai, hàng ba và hàng bốn. 
   
   
6. Dĩ nhiên là nếu chỉ làm như vậy thì ta chỉ "phơi bầy" (exposed) 5 nguyên âm và 20 phụ âm NÊN ta cần sửa một chút: trong bước 1, 2, 3, 4, và 5 có một bước có 2 nguyên âm. Như vậy ta phơi bầy tất cả 6 chữ cái (A, E, I, O, U và Y) và 19 phụ âm. (Có một phụ âm bị lọt sổ vì tổng cộng trong tiếng Anh, ta có 20 phụ âm)
   
   
7.  Vì tất cả 6 nguyên âm bị phơi bầy nên chắc chắn có ít nhất một nguyên âm có màu vàng (có trong chữ mục tiêu; targeted word nhưng sai chỗ) hoặc có màu xanh (có trong chữ mục tiêu và đúng chỗ). Lý do là chữ tiếng Anh nào cũng phải có ít nhất là một nguyên âm.
   
   
8. 
   
   
   
   
9. Trong 19 phụ âm được phơi bầy trong năm hàng trên, thì sẽ có màu xám (không có trong target word), hoặc vàng (có trong target word mà sai chỗ), hoặc xanh (có trong target word và đúng chỗ. Bê nên nhớ là chỉ có 20 phụ âm trong tiếng Anh nên việc đoán đúng target word lúc này là... cực cao!
   
   
10. Trường hợp  một nguyên âm và ba phụ âm (vì một phụ âm nữa lại là phụ âm thứ 20) có màu vàng hay xanh là hiếm thấy. Trong trường hợp này thì hiếm nhưng cũng là đoán định được. Như vậy target word có một nguyên âm và bốn phụ âm (ba phụ âm hiển thị và một phụ âm thứ 20) hoặc có một nguyên âm và ba phụ âm (trong đó có một phụ âm trùng lập) hoặc một nguyên âm trùng lặp và ba phụ âm. 
    
    
11. Stop! Stop! Suy nghĩ đến đây là thấy sắp tìm được giải pháp rồi. Suy nghĩ nữa là xong! Xong cái gì? Xong là tìm ra giải pháp hoàn chỉnh (a complete and solid solution). Mà tìm ra cái phương pháp hoàn chỉnh rồi thì game không còn nữa mà chơi hoặc có còn thì cũng chán phèo. Stop, stop!

IMHO, chuyện tìm đến một giải pháp hoàn chỉnh cho một cuộc chơi như Wordle cũng giống như tìm đến Giác Ngộ. Cái hay, cái thú là trên con đường tìm đến chứ không phải là khi đạt được bến Ngộ. 

Ai ham muốn... giác ngộ thì xin trước hết hãy bỏ cái ham, cái muốn này dùm Đệ! Ngộ rồi là kể như xong; ngộ rồi thì làm sao... un-ngộ, làm sao... de-ngộ được? Từ đây mà suy ra là: đừng có tìm ra cái giải pháp hoàn chỉnh cho một cuộc chơi!

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi Bê rồi, tìm là tìm vậy thôi. Thấy thì cũng thế a! Không thấy thì mai (nếu còn nhớ) tìm tiếp. 
(1) Chữ tiếng Anh và phải có nghĩa.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

Sắp Xếp Ghế Trên Tàu Titanic

Thân chào các Bê (*),
Ai có dịp đọc tin tức báo chí tại Hoa Kỳ gần đây thì thấy một số chính trị gia trich dẫn câu: "Rearranging the deck chairs on the Titanic" (sắp xếp lại ghế trên bong tàu Titanic; tàu sau đó chìm vì đụng băng đá ngầm).
Ý là họ muốn chỉ trích công việc/dự án nào đó mà theo họ thì là làm việc vô ích (như sắp xếp lại ghế) mà không để tâm gì tới tai nạn lớn hơn. Tai nạn lớn hơn này sẽ xóa bỏ những nỗ lực khác; như tàu Titanic chìm rồi thì chuyện sắp xếp lại ghế trên bong tàu, ngày hôm trước, có lợi ích gì?

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...
Câu ngạn ngữ này kể cũng thâm thúy; nhưng xin đừng lạm dụng nó để ngụy biện!
Tuy việc sắp xếp ghế trên bong tàu chỉ là biểu trưng; nhưng Đệ cũng xin dùng nó để phân tích câu nói này.
Ai biết được tàu sẽ chắc chắn chìm?
Việc sắp xếp lại bàn ghế sau một ngày mà du khách đã dùng (và di chuyển theo ý muốn của họ) là việc mà nhân viên phải làm cho gọn gàng ngăn nắp và sẵn sàng cho ngày hôm sau.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Ở tuổi Bê thì thừa biết là tương lai thì bất khả (đoán) định; nhưng sao vẫn phải lo cho tương lai.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. I Was In Charge of the Deck Chairs On the Titanic, and They Absolutely Did Need Rearranging - McSweeney’s Internet Tendency

Chỉ Một Lần

Thân chào các Bê (*),

Sáng nay, ngồi uống cà phê, nghĩ chuyện đời, nên xin lại viết lăng nhăng: thói chụp giựt, chặt chém dường như không còn hiếm ở một xã hội đang tập lớn. Khi nào chúng ta ra được biển lớn?

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Chuyện là vầy: một người cần một người thợ may sửa dùm cái áo mới mua nhưng cần cắt lại cho vừa. Giá cả thỏa thuận là 200.000 đồng. Khi lấy áo thì đã là không bằng lòng với việc cắt sửa nhưng cũng là phải trả công. Người này không có tiền đúng mệnh giá nên đưa tờ 500.000 đồng và xin thối lại.

Người thợ may nói: "Việt kiều, hả? Thôi khỏi thối đi!" và nhất định giữ luôn 500.000 vì khách hàng có cái tội Việt kiều (1).

Chuyện không có gì là quan trọng nhưng nó tiêu biểu cho một xã hội chưa biết làm thương mại. Khi nào chúng ta ra biển lớn? (xem thêm phụ chú B)

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Ngày nay còn ai quan trọng và quan tâm tới các nguyên tắc sống. Haiz!

(1) Thật ra hai chữ Việt Kiều không nên được dùng bởi nhà nước và người dân tại Việt Nam. Lý do là vì chỉ các nước khác mới nên dùng. Thí dụ nhà nước Đức bằng tiếng Đức (và được dịch ngược qua tiếng Việt) gọi người Việt thăm viếng nước Đức là "Việt Kiều". Cũng như người Việt tại VN gọi người Hoa đến Việt Nam là Hoa Kiều. Sao người Việt ở VN lại gọi người Việt sinh sống ở nước ngoài, về VN là Việt kiều?

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. Chừng nào ta ra được biển lớn?

Lắm Lời Thường Không Hiệu Quả.

Thân chào các Bê (*),
Thượng bất chính thì hạ tắc loạn. Xưa nay thì người dân xứ nào cũng vậy. Bài này xin được viết nhăng về việc người dân không ý thức là vệ sinh công cộng là chuyện của tất cả mọi người trong một xã hội nào đó. Việc đổ cho nhà nước, đổ cho quan thì dù đúng đi nữa cũng sẽ không giải quyết được vấn nạn. Miệng cống bị chính người (thiếu ý thức) bịt kín làm ngập lụt trong toàn thành phố là một thí dụ...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Trách quan chức là sao không giải quyết, là sao không có biện pháp khả thi thì dù là trách đúng; nhưng ai cũng biết là ta thán cho... vui vậy chứ quan chức sẽ chăng làm gì khác việc lo cho chính họ. Mà lo cho chính họ cũng là mất hết thì giờ rồi! Thời giờ đâu mà lo chống lụt.

Thế thì dựa vào ý thức của người dân hay sao? Không, không! 

Năm 2016, Đệ có viết nhăng về đề tài Đủ Đông- Critical Mass. Mời Bê đọc để biết là hiểu biết về Critical Mass (CM) có thể giúp ta phác họa ra phương án khả thi cho một vấn đề nào đó.

Xin kết bài này bằng một chuyện mà Đệ đọc đâu đó, lâu rồi nên không nhớ chi tiết. Chuyện một nghiên cứu tại một nước có hệ thống tàu điện khá hiện đại và khá phổ cập nên số lượng hành khách luôn rất cao. Vần đề khi ấy là số người vào các toa tàu luôn đông nên đứng chật các toa và thậm chí là đứng ngay cửa toa và dù nhân viên có gào thét khản cổ là xin hoặc nép vào trong hoặc ra khỏi tàu chờ chuyến khác, lời kêu gọi như tiếng kêu trong sa mạc: không ai nhúc nhích! Tàu phải vấp vả và trễ nải vì vấn nạn này vì cửa toa tàu có đóng thì mới khởi hành được.

Cho tới khi sở tàu điện thiết kế hệ thống tự động với loa thông báo: "Cửa tàu điện sẽ đóng trong 5 giây sau đó, xin quý khách chú ý". Sau năm giây, cửa tàu điện đóng thật. Loài người dù bướng nhưng cũng đủ khôn mà biết  là máy sẽ làm đúng như thông báo; họ không giả điếc như khi nhân viên tàu điện (người thật) kêu gào, năn nỉ. 

Biện pháp chế tài người bịt miệng cống thoát nước có thể bằng cách nào đó học hỏi từ thử nghiệm trên. Nếu người bịt miệng cống bị thiệt hại (đáng kể) cho hành động của họ thì họ sẽ không làm nữa. 

Điểm quan trọng là thiệt hại đáng kể phải xảy ra ngay lập tức và chỉ xảy ra với người vi phạm thì mới có hiệu quả. Khi số người không làm đạt được CM thì toàn xã hội sẽ tốt đẹp hơn.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Đánh vào túi tiền thì có khi không đạt được kết quả vì có người sẵn sàng trả tiền cho việc bê bối của mình.

Phụ chú:

A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. Miệng cống bị 'bức tử' vì đầy rác, cỏ dại, đất cát... nước thoát đường nào?

Tính Tương Đối của Đạo Đức

Thân chào các Bê (*),

Hôm nay lại xin viết nhăng về "cái gọi là" đạo đức. Ôi "Đạo Đức" thì bao la nên Đệ đây không dám nói tới. Chỉ xin nói về tính tương đối của đạo đức (không viết hoa). Mọi điều trong cuộc sống đều mang tính tương đối và tùy vào góc nhìn; đạo đức cũng không ngoại lệ. Ở đây xin nói ngay là sự tương đối của đạo đức không làm đạo đức trở thành đạo đức giả. Vẫn là thật nhưng tương đối...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Có những việc, xưa không cho là kém đạo đức, mà ngày nay lại cho là kém đạo đức.

Có lẽ những yếu tố lớn nhất làm tăng tính tương đối của đạo đức là:

• Văn hóa -- Lễ hội chém lợn là một nét văn hóa không còn được số đông đồng tình. Ngày nay chém lợn, dù trong lễ hội, là cách giết súc vật mang tính kém đạo đức.
• Chủng tộc -- Nam tiến/Khai hóa thường được các nước lớn dùng để che đậy dã tâm thôn tính các nước nhỏ. Thôn tính/Đô hộ/Cướp của (mang về mẫu quốc) là kém đạo đức trong thế kỷ 21.
• Khả năng -- của con người tăng theo khoa học. Ngày còn chưa có máy dò carbon monoxide thì người thợ hầm mỏ than phải mang vịt (canaries) xuống hầm mỏ với mình. Có nhiều carbon monoxide thì vịt chết trước; người biết mà thoát lên mặt đất. Việc này đã được con người cho là chấp nhận được, trong quá khứ. Ngày nay là phi đạo đức khi gây nguy hiểm cho vịt khi mà máy dò carbon monoxide đã là thiết bị phổ biến.
  

Cứ nhìn rộng ra thì ta sẽ thấy tính tương đối của đạo đức thường là do con người (ngụy) biện để chống chế cho hành động của mình.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi Bê rồi thì ai nói thì/là/mà với mình thì vẫn nghe; nhưng chưa chắc tin.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. The Story of the Real Canary in the Coal Mine

Kem và Nhiệt Độ

Thân chào các Bê (*),

Bắc Mỹ đã gần sang Hè nên một lúc nào đó, Bê sẽ thèm một scoop ice cream (1). Vấn đề về nhiệt độ thường là không xảy ra khi ăn tại tiệm, tại chỗ. Mua về thì là vấn đề vì ảnh hưởng đến chất lượng của kem...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Kem ngon ở hai khía cạnh:

• Texture -- chữ này quả là khó dịch: độ mịn, độ nhuyễn của kem; xúc giác của vòm miệng và lưỡi.
• Flavor/aroma -- tạm gọi là mùi vị của kem

Cả hai khía cạnh này chịu ảnh hưởng của nhiệt độ và cả "quá khứ" của nhiệt độ.

• Kem ăn "đã" nhất là ở từ 5 tới 10 độ Fahrenheit (-15 tới -12 độ Celsius), tuy nhiên
  
  
• Bảo quản trong tủ đông đá (freezer/refrigerator) phải dưới nhiệt độ này (khoảng 0 tới 3 độ Fahrenheit).
  
  
• "Quá khứ" của nhiệt độ: Từ khi được tạo ra (when ice cream was made), kem phải được giữ đúng nhiệt độ và không được tan chảy (và tái đông lạnh). Lý do là tái đông lạnh thay đổi cả texture lẫn flavor/aroma (2). Phụ chú B và C có nói tới cách làm đông lạnh nhanh hay chậm ảnh hưởng tới cấu trúc của kem.

Nếu mang ra khỏi tủ đông lạnh mà khó múc kem thì có thể:

• Nếu ăn hết hộp kem thì bỏ vào microwave/defrost/5 hoặc 10 giây thì kem sẽ mềm hơn. Coi chừng defrost lâu quá kem chảy thành sữa thì chịu khó mà uống!
• Nếu muốn ăn vài muỗng thôi thì trước khi múc kem, ngâm muỗng (kim loại) vào nước nóng rồi lau khô trước khi múc.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. TT Biden rất thích ice cream và người thích ăn ice cream thì mãi không già.

(1) Một scoop là một muỗng lớn. Có người ăn một scoop, hay ba scoops, hay tám scoops!

(2) Nếu thấy tủ đông lạnh ở siêu thị mà không đủ lạnh thì ĐỪNG có mua kem trong tủ này.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. You’ve Been Serving Ice Cream at the Wrong Temperature This Whole Time

C. Preservation by low temperature

Demand - Đòi Hỏi

Thân chào các Bê (*),

Haiz! Đáng lý thì Đệ cũng ở cái tuổi không còn sôi nổi vì thời sự nữa (biết bao nhiêu chương trình dự định đi du lịch mà chưa thực hiện). Tuy nhiên cái Giả Ngu của những người khăng khăng bênh vực quyền mua bán, sở hữu và xử dụng súng tấn công (assault weapon) là... không chịu được nên lại phải viết nhăng... 

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

“Power concedes nothing without a demand. It never did and it never will. Find out just what any people will quietly submit to and you have found out the exact measure of injustice and wrong which will be imposed upon them, and these will continue till they are resisted with either words or blows, or with both. The limits of tyrants are prescribed by the endurance of those whom they oppress -- Frederick Douglass”

Là một nhà cải cách với quá khứ nô lệ (phụ chú B), Frederick Douglass, để lại cho chúng ta câu nói trên mà Đệ xin tạm dịch: "Sức mạnh không tạo được gì. Nó chưa bao giờ và sẽ không bao giờ. Hãy tìm ra điều mà khi một người thầm lặng chấp nhận và bạn sẽ tìm ra sự bất công mà người đó gánh chịu. Họ sẽ tiếp tục gánh chịu sự bất công này cho tới khi họ phản kháng bằng lời hay bằng võ lực (hay cả hai). Sự giới hạn của áp bức chỉ bị giới hạn ở mức chịu đựng của kẻ bị áp bức"

Douglass nói đúng không cãi vào đâu được: kẻ áp bức người khác để trục lợi thì thường không bao giờ chịu "nhả" cái "quyền lợi/quyền lực" của họ nếu kẻ bị áp bức chấp nhận sự bất công gây ra bởi kẻ áp bức họ. 

Tuy nhiên ở thế kỷ 21, ở một nước tương đối tự do như Hoa Kỳ thì chúng ta không phải dựa vào bạo lực để đòi hỏi cong bằng. Cái mà chúng ta có chính là lá phiếu của mình. 

Xin hãy nhớ đi bầu và nhớ những "thằng" hoạt đầu chính trị giả ngu và đừng bầu cho họ nữa. Đệ chắc là họ đủ khôn để biết chúng ta muốn gì.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.

Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Đừng bầu theo đảng mà hãy bầu cho người làm chuyện ích nước, lợi dân.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. Frederick_Douglass

Giả Ngu

Thân chào các Bê (*),

Thiên hạ sự thì nhiều vô kể nên Đệ cũng dần chán phải viết về chúng. Tuy nhiên mấy hôm nay, theo dõi báo chí và mạng về cuộc thảm sát tại Uvalde, TX mà đau buồn cho các gia đình nạn nhân. Khi một thảm trạng như thế này xảy ra thì giới chính khách của hai đảng, Cộng Hòa và Dân Chủ lại chửi nhau và lịch sử Hoa Kỳ cho thấy là mọi chuyện sẽ sang trang với kết quả là... vẫn như cũ! Không một thay đổi nào khả dĩ làm chậm, trì hoãn, tiến trình mua súng hợp pháp để làm chuyện bất hợp pháp như giết người hàng loạt bằng vũ khí tấn công (assault rifle). Có người nói trong vòng 30 tới 40 giây, AR15 có thể giết trên 30 người.

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Cốt lõi vấn đề không phải là Tu Chính Án số 2 "A well-regulated militia, being necessary to the security of a free state, the right of the people to keep and bear arms, shall not be infringed." 

Không ai muốn tước quyền mua và sử dụng súng của người cư trú trên đất Mỹ; nhưng cho người "tâm thần" (như chính khách CH gán cho kẻ giết người) mua súng tự do khi trên 18 tuổi thì rõ ràng là không tìm cách ngăn cản những cuộc thảm sát như tại Uvalde.

Công chúng thì quá phẫn nộ trước những việc (không) làm của Quốc Hội; nên các chính khách CH phải tìm cách xoa dịu dư luận với những khẩu hiệu sáo rỗng: 

• "Súng không giết người; người giết người", 
• "Cách duy nhất để chống kẻ xấu có súng là phải có kẻ tốt với súng", 
• "Thà chết chứ không để mất quyền mua, tư hữu và xử dụng súng", 
• "Mỗi năm có cả triệu trường hợp dùng súng để tự vệ thành công", vân vân...

Rồi thảm trạng Uvalde xảy ra, các chính khách CH lại phải giả ngu mà lên truyền hình nhai lại những "giải pháp" bố láo: 

• Trường học phải có nhân viên trang bị vũ khí để ngăn kẻ xấu đột nhập -- Nhân viên gác cửa sẽ là mục tiêu đầu tiên của kẻ giết người. Súng lục đọ với tiểu liên.
• Phải "harden school" (biến trường học thành nơi phòng thủ kiên cố mà kẻ xấu không vào được) -- Nhưng nếu kẻ xấu vào được thì "thành trì" trường học sẽ là nơi tử thủ của tên giết người với con tin (không có đường trốn thoát). 
• Thầy giáo cũng phải được trang bị vũ khí -- một hình thức đưa thầy cô ra tuyến đầu; võ trên văn, vân vân...

Gần đây Ted Cruz lại đề xuất là trường học phải được biến cải để chỉ có một cửa ra vào và nơi đây có nhân viên trang bị vũ khí đứng gác. Ông Cruz giả ngu là ông không biết luật định về hỏa hoạn cho phòng ốc, trường học, nơi công cộng (phụ chú B và C). 

Đệ chắc là ông không ngu thật. 

Cái ngu này là cái ngu... quá sức tưởng tượng nên chắc chắn phải là cái ngu giả.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Ted Cruz, whom are you kidding?

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. REPUBLICANS’ “GOOD GUY WITH A GUN” CALLS LOOK EVEN MORE ABSURD IN WAKE OF DISASTROUS POLICE RESPONSE DURING TEXAS SCHOOL SHOOTING

C. How many exits does a work area need?

Tản mạn về ngày Tưởng Nhớ--Memorial Day 2022

Thân chào các Bê (*),

Thấm thoát mà lại đến cuối tháng Năm. Cuối tháng Năm, chính xác hơn thì là thứ Hai cuối cùng của mỗi tháng Năm, là bắt đầu mùa sinh hoạt ngoài trời của Bắc Mỹ và quan trọng hơn cả là ngày Tưởng Nhớ tại Hoa Kỳ...

Bài đã viết về Memorial Day:
Tản mạn về ngày Tưởng Nhớ--Memorial Day
Tản mạn về ngày Tưởng Nhớ--Memorial Day--2016
Tản mạn về ngày Tưởng Nhớ--Memorial Day 2017
Tản mạn về ngày Tưởng Nhớ--Memorial Day 2018
Tản mạn về ngày Tưởng Nhớ--Memorial Day 2019

Tản mạn về ngày Tưởng Nhớ--Memorial Day 2020

Tản mạn về ngày Tưởng Nhớ--Memorial Day 2021

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Thế kỷ thứ 21, tưởng rằng chúng ta sẽ được sống trong hòa bình để cùng nhau chống lại những thiên tai và dịch bệnh. Ai có ngờ là Nga xua quân vào Ukraine! 

Và không ai nghĩ là quân dân Ukraine lại anh hùng chống trả cuộc (xâm lăng, san bằng bình địa, hãm hiếp, cướp của, giết thường dân,) một cách mãnh liệt như hiện tại. Bài này xin được viết lên sự ngưỡng mộ của người dân trên thế giới đối với sự hy sinh mất mát của người dân Ukraine.

Vài sự khác biệt về quyết tâm của người dân Ukraine (so với thái độ của người dân trong thời chiến tại những cuộc chiến tranh khác):

• Tử thủ dù có phải chết -- Thanh niên (nam lẫn nữ) đưa người thân đi lánh nạn nhưng tự họ lại trở về quê quán để chống ngoại xâm.
• Kêu gọi, xin viện trợ quân sự và nghĩ đến tái thiết đất nước nhưng vẫn biết là người dân Ukraine phải là thành phần chính trong cuộc chiến chống ngoại xâm.
• Có lẽ là sự vô lý, vô nghĩa cũng như là tính cách dã man, mọi rợ của TT Putin (cũng như là dân quân Nga) làm cho người dân Ukraine đoàn kết chống ngoại xâm.
• Sự xâm lược của Putin tạo thêm khủng hoảng về xăng dầu cũng như vật giá trên thế giới; nhưng cũng đáng để ghi nhớ là hầu như mọi người, mọi nơi "thấy" và "thấm" cái dã man, khát máu của Putin, một người đang mang một căn bệnh nan y.

Chiến tranh nào thì cũng là thảm họa cho nhân loại. Nhân ngày lễ Tưởng Nhớ xin nghiêng mình kính trọng sự hy sinh của người dân thà chết bảo vệ quê hương.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi già đến mang đến một cái may: may là chúng ta càng ngày càng quên đi cái quá khứ không may cho dân tộc mình; nhưng sẽ là không may nếu ta chẳng học được gì qua những bài học đắt giá của chiến tranh.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

B. Ukraine: Apparent War Crimes in Russia-Controlled Areas

Thế Mà Cũng Hỏi!

Thân chào các Bê (*),

Hôm nay, ngoài trời mưa sụt sùi: ngồi nhà nên lại viết nhăng. 

Đang nghe lại một số nhạc của Trúc Hồ thì "đụng" bài này Em có còn yêu anh? Ngay tựa đề đã là một câu hỏi. Người Mỹ có câu: "There is no stupid question" (Không có câu hỏi nào là câu hỏi ngu cả). Câu này đúng trăm phần trăm. Nhưng...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Không có câu hỏi ngu; nhưng cũng có khi câu hỏi là... thừa. Ví dụ: Ăn cơm đầy đủ thì no bụng, phải không? Chắc rồi. Hỏi như vậy là... thừa.

Bài này xin không viết tới cái thừa của câu hỏi mà xin bàn ngang về một vụ việc triết lý khác. 

Có khi câu hỏi không ngu, không thừa nhưng lại không biết trả lời sao! Điển hình là lời bài nhạc của Trúc Hồ. 

"Khi cây cỏ không còn là màu xanh
Khi mặt trời không còn tỏa ánh sáng
Và biển xanh không còn con sóng vỗ
Thì em ơi em có còn yêu anh?"

Câu trả lời, dù là có hay là không, thì có ý nghĩa gì? 

Khi mà cây cỏ không còn xanh, 

   mặt trời tắt bóng, 

   biển không còn sóng vỗ 

thì khi đó là khi nào?

Cho là có cái "khi đó" đi thì trả lời có hay không yêu (anh) cũng chẳng là vấn đề gì nữa, phải không? Vì khi đó là lúc sinh tồn, lúc tranh sống chứ ai mà nghĩ đến yêu đương! IMHO, nhân bản đến trước yêu đương xa lắm!

Đây là một bản nhạc hay và làm cho người nghe phải động (lòng). Động lòng suy nghĩ là sự thành công của tác giả. Nhạc hay, người hát hay, và lời... làm người nghe suy nghĩ. Đó là thành công.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Xin Bê cứ trả lời "yes" cho Trúc Hồ yên tâm. Mặt trời chắc là triệu triệu năm hơn mới tắt mà Bê cũng trên 60 rồi còn gì.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. Em có còn yêu anh - Nguyễn Hồng Nhung và Lâm Nhật Tiến

C. Em có còn yêu anh - Lời 

Ăn cắp nến để đọc kinh

Thân chào các Bê (*),

Sau nhà, thảm cỏ đã xanh mầu. Một dấu hiệu là Xuân đến trong lẳng lặng. Mong hay không mong thì Xuân cũng đến vì Đông đã đi vào quá khứ. Hôm nay xin lại viết nhăng về một đề tài tuy là đơn giản nhưng nó thuộc về vấn đề nguyên tắc: nhân danh một điều tốt mà làm một việc xấu...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Ai đó, đâu đó có nói: "Ăn cắp nến để đọc kinh". Chúng ta chắc đã có lúc làm như vậy. Chúng ta sẵn sàng biện minh cho việc (xấu) mình làm. Chúng ta "ăn cắp nến" vì chúng ta cần ánh sáng để "đọc kinh".

Niccolò Machiavelli cũng nói: "The ends justify the means" (Cứu cánh biện minh cho phương tiện) bất cứ phương cách nào cũng được miễn là đạt được mục đích (tốt). 

Triết lý mà nói thì ta có cần "ăn cắp nến" hay không? Dù là để "đọc kinh", thì chỉ cần chờ ngày đến và ra ngoài trời mà đọc; chứ sao lại phải đi "ăn cắp nến". Chung quy là vì lòng tham của con người luôn tiềm ẩn trong chúng ta; rồi tự mình "thấy" sai; rồi tự mình bào chữa, biện minh. 

Gần đây báo chí nói đến cử tri thuộc khối đạo đức "hold their noses and vote for Trump" (bịt mũi và bầu cho Trump). Dù cho ông Trump có tồi bại cỡ nào thì vì họ ghét đối thủ (của ông Trump) hoặc chính sách của đối thủ; họ sẽ bầu cho ông ấy.

Đây là sự tùy tiện trong (phi) luận lý và phi đạo đức.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.

Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi Bê rồi thì xin đừng tự lừa dối mình nữa! Grow up!

Phụ chú:

A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. Letter to the editor: I will hold my nose and vote again for Trump

C. Conservatives held our noses and voted for Trump. Reversing Roe would be our reward

Perjury - Nói Láo Trước Tòa

Thân chào các Bê (*),

Sáng thứ Bảy, ngồi nhâm nhi ly cà phê mà nghĩ chuyện đời. Một chuyện nói lên sự khác biệt của một thể chế dân chủ và một thể chế độc tài: vấn đề chấp cung trước tòa. Tại sao bị cáo tại Mỹ khi ra trước tòa lại thường không dám nói dối khi họ biết là họ sẽ không bị tra tấn đánh đập (1).

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Tại Hoa Kỳ và những nước văn minh thì việc ép cung, tra tấn, đánh đập kẻ tình nghi (suspected) là lý do để Tòa tha bổng dù những bằng chứng khác cho thấy kẻ tình nghi có tội. Cơ quan công quyền không dại gì mà tra tấn người. Vậy thì làm sao để kẻ tình nghi khai thật?

Vài chiêu rất hiệu nghiệm và hợp pháp:

• Giảm án -- nếu "thành thật khai báo." Nhất là khi vụ án có kẻ đồng phạm. Thường đồng phạm "hại nhau" nhiều hơn ai hết.
• Dùng kỹ thuật thẩm vấn của công tố viên trước tòa. Phụ chú C và D là những kỹ thuật căn bản mà các công tố viên kinh nghiệm luôn dùng. Vài điểm lý thú:
• Công tố viên không hỏi câu hỏi để tìm câu trả lời. Họ hỏi câu hỏi để dẫn người trả lời theo lối họ muốn; mặc dầu có nhiều câu hỏi (leading questions) bị cấm vì cách dẫn dụ quá lộ liễu.
• Công tố viên đặt một loạt câu hỏi (tưởng là ngoài đề) với mục đích để kẻ tình nghi xác nhận là phải, phải, phải, rồi luật sư hỏi câu hỏi để gài kẻ tình nghi không kịp suy nghỉ mà lại trả lời phải, xác nhận tội.
• Sau khi kẻ tình nghi đã trả lời ngắn gọn thì công tố viên giả như bận rộn việc khác mà giữ yên lặng. Sự yên lặng này được tính toán vì kẻ tình nghi tự động khai thêm khi thấy công tố viên im lặng, không nói gì.
• Công tố viên cũng hay đặt hai câu hỏi liên tục; câu đầu dùng một thí dụ tương tự để gài kẻ tình nghi trả lời phải; câu thứ nhì thì hỏi thẳng vào vấn đề (vì kẻ tình nghi đã xác nhận thí dụ trước là đúng thì sẽ có khuynh hướng xác định là đúng cho câu hỏi thứ hai).

Thế, nếu kẻ tình nghi cao tay, lì lợm mà khăng khăng không nhận tội thì sao?

Đây là phần chính của bài: nếu công tố viên tìm được chứng cớ là kẻ tình nghi nói láo trước tòa (perjury) thì dù là không phải là chuyện phạm pháp chính thì tội nói láo trước tòa cũng đủ để phạt tiền và tống giam tới năm năm tù (phụ chú B). Thế nên thường là họ trả lời là họ không nhớ chứ không dám khẳng định hay phủ định trong phần trả lời. Bệnh... quên thì không có tội! Nên nhớ là perjury chỉ là khi tuyên thệ trước tòa là sẽ nói sự thật trước tòa. Còn nói láo với báo chí, công chúng thì không kể là perjury.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Thôi thì có thì  nói có, người ơi!

(1) Chuyện CIA bị tố cáo là tra tấn khủng bố là một chuyện khác và không biết thực hư ra sao.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. Perjury: Laws and Penalties

C. How to ask questions like a lawyer

D. Lawyer Cross-Examination Techniques YOU Can Use For Your Next Argument | Hogan & Hogan

Vật Giá

Thân chào các Bê (*),
Hôm nay trời lạnh nên ở trong nhà và lại xin viết lăng nhăng về một đề tài mà chúng ta không làm gì được với tư cách một cá nhân. Nhưng như một tập thể lớn như xã hội thì vấn đề lại là chuyện của chúng ta: vật giá.
Ai cũng biết là giá cả tăng do nhiều yếu tố. Bài trước Xăng Tăng thì đã nói về xăng dầu nhưng bài này xin bàn rộng ra các sản phẩm tiêu dùng khác.

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...
Chung quy thì vẫn là vấn đề cung và cầu (supply and demand): vì lý do nào đó mà cung nhiều (vật liệu rẻ, tiền hoàn thành sản phẩm rẻ, công xuất tăng vì kỹ thuật) hơn cầu thì giá phải hạ xuống. Hàng "hút" trên thị trường mà nhiều người muốn mua thì tăng giá. 

Đến đây thì khoa học Kinh Tế đưa ra một số nhận định:

• Sản phẩm tiêu thụ được xếp thành hai loại: loại phải mua (non-elastic; thí dụ sữa cho con trẻ: không mua không được) và loại có tiền dư thì mua (elastic; thí dụ mua vé xem ca nhạc). Thường thì sản phẩm elastic không thể tăng giá quá sức chịu đựng của người tiêu thụ vì người ta có thể nhịn và không mua. Còn loại non-elastic thì mắc mấy cũng bấm bụng phải mua như xăng, như sữa.
• Trong kinh tế thì luôn có kẻ hưởng lợi: kinh tế lên có một số người sẽ giàu lên; kinh tế khó khăn thì một số người khác sẽ giàu lên vì họ biết lợi dụng thời thế.
• Kinh tế tự do, trên đường dài, sẽ tự điều chỉnh để cung/cầu ở mức tối ưu. Xin lấy một thí dụ: Đệ nghĩ ra cách rang đậu phụng (lạc rang) và làm một xe lạc rang bán trước cửa một ngôi chợ. Ở đây xin không nói tới cái phức tạp của chạy chọt/đút lót để không bị đuổi chỗ, không bị làm khó dễ.
  Người mua tấp nập bán không kịp ==> cung ít hơn cầu. Mình tăng giá, không sao.
  Chẳng lâu sau đó thì người khác thấy mình cũng biết cách rang lạc và xe lạc rang thứ hai ra đời ==> cung tăng và "ông bà" này muốn cạnh tranh nên... giảm giá!
  Tình trạng thêm xe lạc rang sẽ tiếp tục cho tới khi số người mua không tăng thêm dù giá có giảm vì cạnh tranh. Chuyện gì xảy ra sau đó thì Bê cũng đoán được.
• Giá hàng tăng, nhất là hàng thiết yếu (non-elastic), thì dần sẽ đưa tới lạm phát (inflation). Coi như đồng tiền mất giá. Thí dụ, cũng một lít xăng trước là 1000 đồng nay là 1360 dồng có nghĩa là phải bỏ ra 1360 đồng mới đổi được một lít xăng. Từ xăng tăng các món hàng cần chuyên chở phân phối cũng phải tăng giá vì chi phí chuyên chở tăng. Vì vậy inflation trong kinh tế là xấu (phần lớn cho người tiêu thụ).
  Nhưng ngược lại khi giá cả giảm thì đồng tiền có giá (deflation) thí dụ như một lít xăng bây giờ chỉ có 750 đồng thì người tiêu thụ có lợi vì có một lít xăng mà còn dư được 250 đồng để tiêu vào việc khác. Đồng tiền có giá lại có lợi cho du lịch nước ngoài thí dụ như đô la có giá thì mang qua Âu châu, Á châu thì mua được nhiều hàng hơn. 
  Tuy nhiên giảm phát (deflation) một thời gian thì lại trở thành xấu vì giá cả thấp thì cũng có nghĩa là kink tế đi xuống vì "làm mà không có ăn". 
• CPI Inflation Calculator - phụ chú B là máy tính tiền lạm phát theo thời gian. Đơn vị tiền là dollar Hoa Kỳ. Nếu để dành $1,000 năm 2000 mà sau 22 năm nó không "đẻ" ra thêm $670.88 thì coi như lỗ.
  

  

  Sau hai mươi hai năm, cần $1,670.88 mới có sức mua của $1,000 năm 2000.

  
  

Vấn đề, như Bê thấy, không phải ở chỗ lạm phát hay giảm phát (inflation or deflation), vấn đề là nhà nước đó có kế hoạch hiệu quả để điều chỉnh, để chấn hưng kinh tế: tùy bệnh mà cho thuốc, tùy nặng nhẹ mà gia giảm có khi nhà báo vì việc làm của họ mà tung tin giật gân, chỉ trích nhà nước. Nói như vậy không có nghĩa là chúng ta không tin báo chí. Đọc và suy luận. Nếu Bê thấy mình không có khả năng suy luận về kinh tế (như Đệ đây) thì chúng ta phải dựa vào thành tích chuyên môn của người phân tích/phản biện. Không phải là cứ viết nhăng, nói nhăng trên Facebook/Youtube mà trở thành chuyên gia đâu.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. A, ở tuổi lãnh lương hưu mà vật giá gia tăng thì hơi... căng! Nói lại thì vẫn là cảm ơn đời đã vẫn cưu mang mình và gia đình.

Phụ chú:

A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

B. U.S. Bureau of Labor Statistics - CPI Inflation Calculator

C. New and used car prices keep climbing. Don’t expect relief anytime soon

D. Why Is Deflation Bad for the Economy?

E. Deflation, Its Causes and Why It's Bad

Xăng Tăng

Thân chào các Bê (*),

Tựa đề đọc giống như "Cent Ans" (tiếng Pháp có nghĩa là trăm năm) nhưng thật ra là giá xăng tăng vì khan hiếm. Khan hiếm vì chiến tranh Nga/Ukraine và khi bị cấm vận thì Nga sẽ không bán xăng dầu và khí đốt cho thế giới như trước nữa. Ngày trước, Đệ đã giải thích giá xăng dầu tăng thì Tổng Thống Hoa Kỳ thường không làm gì được để mang giá xăng dầu xuống (xin đọc Giá Xăng Dầu). Hôm nay thì xin ghi lại đây một số cảm nghĩ cũng như những đường dẫn hữu ích...

Nên nhớ là truyền thông thường phóng đại sự việc bằng cách làm phóng sự trưng bầy giá xăng cao nhất.Thí dụ NBC News làm clip nói giá xăng tại cây xăng Mobile tại Los Angeles là $5.40/gallon (ngày hôm qua 3/5/2022) regular, premium thì cao hơn $7.56/gallon. Nhưng cũng trong cái video này NBC News lại cũng nói giá xăng trung bình toàn quốc là $3.92/gallon. NBC News nói không sai nhưng cách họ trình bầy làm khán giả chỉ nghĩ tới cái giá cao hơn là giá trung bình.

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Chắc chắn là xăng tăng vì hai lý do: 

• Xăng sẽ khan hiếm vì số lượng sản xuất của thế giới giảm
• Con buôn luôn dùng mọi cơ hội để tăng giá (gouging). Tăng giá thì nhanh mà giảm giá thì chậm.

Giá dầu xăng tăng thì vật giá cũng tăng theo vì chi phí chuyên chở hàng hóa cũng cao hơn. 

Xăng dầu tăng thì giá vé máy bay sẽ tăng. 

Xăng dầu/khí đốt tăng thì chi phí sưởi ấm nhà cũng tăng.

Người tiêu thụ (là tất cả chúng ta) sẽ phải gánh cái gánh nặng vật giá này. Làm sao đây?

• Giảm tiêu thụ 
• Thường thì khó vì lái xe đi làm, chở con đi học làm sao giảm? 
• Đổi xe tiêu thụ ít xăng hoặc xe điện (nhớ là giá điện cũng sẽ tăng)
• Đi chung xe. Khá nhiều điều bất tiện trong việc sharing này.
• Bớt đi chơi bằng xe nhà (mà mình phải đổ xăng)
• Chỉnh nhiệt độ nhà xuống thêm một, hai độ trong mùa đông. Mùa hè bớt máy lạnh.
  
  
• Tăng việc dùng các nguồn năng lượng khác: điện gió, điện nước, điện mặt trời và ngay như điện hạt nhân.
  
  
• Cho cá nhân thì làm vài việc sau đây:
• Luôn đổ đầy xăng. Thấy xăng rẻ (xăng của hãng có uy tín, chất lượng) thì đổ ngay. Đừng chờ gần hết xăng mới đổ vì lúc đó khó mà lựa chọn. Nên nhớ là tại Hoa Kỳ hết xăng trên đường mà cảnh sát biết được sẽ bị phạt; tuy nhiên họ có bán cho mình vài gallons để mình chạy về cây xăng.
  
  
• "Gộp" những chuyến đi errands (việc vặt như đi mua bánh mì, mua cà phê, mua sữa) vào làm một chuyến.
  
  
• Dùng apps để biết giá xăng ngày hôm muốn đổ tại khu vực mình đang đến:
• GasBuddy là app có cả trên phone lẫn máy vi tính. GasBuddy dùng GPS định vị nên mình có thể tìm: "gas station near me" để so sánh giá cả (nhớ chọn đúng loại xăng mình muốn).
  https://www.gasbuddy.com/gasprices hoặc cài đặt vào phone.
  
  
• Trước khi đi xa thì vào trang mạng của AAA mà ước chừng tiền xăng đi từ diểm A tới điểm B. Đệ không chắc là họ tính giá xăng trung binh cho toàn chuyến đi hay tính chính xác hơn với giá xăng thay đổi ở những nơi đi qua. Dĩ nhiên đây là ước tính, là phỏng đoán. https://gasprices.aaa.com/aaa-gas-cost-calculator/
  Một thí dụ cho xe hơi có MPG là 22 miles/gallon đi từ San Diego lên San Francisco (491 miles tốn $118.89 tiền xăng; tạt ngang quận Cam vào nhà hàng tốn thêm $100 nữa). Đây là bảng tính giá xăng ngày hôm nay 3/6/2022.
  
  

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.

Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi Bê rồi thì có tiền thì xài đi; thích đi thì cứ đi. Con cháu nó không cần tiền của Bê đâu.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

Nothing Else

Thân chào các Bê (*),

Hôm nay thì chiến tranh tương tàn, mà tôi gọi nó là Brotherly Slavic War, tại Ukraine đã sang tuần thứ hai.

Chiến tranh thì luôn là tàn bạo với người dân, người lính. Nhất tướng công thành, vạn cốt khô!

Bài này xin không nói về chiến tranh mà chỉ xin viết về một khía cạnh nhỏ của nhân sinh: sinh ra chúng ta không mang một định kiến nào; nhưng ngay sau đó gia đình, xã hội và tổ quốc liên tục thôi thúc chúng ta phải chọn. Mà theo Đệ đa số các lựa chọn là cho ai đâu chứ chẳng phải cho cá nhân chúng ta.
Đời là vậy đó, nên chúng ta thường phải thi vị hóa, phải lãng mạng hóa những lựa chọn này, chọn một mà sống, mà hãnh diện với lựa chọn của mình dù cho có phải mất mạng, có phải hy sinh.

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Nothing Else Matters, tên một bản nhạc của nhóm Metallica. Thường thì tôi  không nghe Metallica vì không hợp với nhạc của họ. Nhưng chính họ cũng kể lại là họ đã rất do dự khi phát hành bản nhạc này (phụ chú B, phần phỏng vấn của Howard Stern với ban nhạc có một số lời thô tục; xin thành thật xin lỗi).

Nothing ELSE matters, tại sao lại có chữ ELSE này?

Nếu "nothing matters" thì lại có nghĩa khác là "không có gì quan trọng (hay ảnh hưởng)".

"Nothing else matters" cho một nghĩa rõ ràng là "không có gì KHÁC là quan trọng".

Vậy thì bản nhạc này nói với ta là "One certain thing matters and nothing else does." 

Người hát nói lên tâm tư là "với tôi, chỉ có một điều này là quan trọng; còn ngoài ra thì Je m'en fous/I don't care".

Phiếm "loạn":

• Một điều này là,,, cái gì? Thì bản nhạc lại không nói! Cái hay là ở chỗ này. Ai hát (hay nghe) bài này cũng tự biết "một điều này" là cái gì cho riêng mình. Tình yêu trai gái, tình yêu tổ quốc, gia đình, tiền tài, danh vọng, quyền hành, vân vân...
• Một điều thôi luôn mang lại khó khăn. Nếu chọn điều A và không màng tới B, C, vân vân thì khi A có mâu thuẫn với B, hoặc C, hoặc vân vân thì con người bị du vào chỗ phải nhẫn tâm chọn lựa. "Một điều thôi" đào tạo con người bảo thủ, cứng đầu và ngay cả là ngoan cố (trong con mắt người khác định kiến). 
• Nhưng "một điều thôi" lại được xã hội thi vị hóa, lại được ca tụng tới mức chính chúng ta lại là nạn nhân của "một điều" này. Thí dụ, "thuyền theo lái, gái theo chồng" là khuôn khổ, mực thước thì nếu nhà chồng và nhà bố mẹ đẻ có xung đột thì mình là nạn nhân của cái xung đột, thường là vô vị này.
  

Trên chỉ là phiếm cho vui thôi, Bê không cần phản biện. Cái cần là nghe thử bài này:

• Miley Cyrus and Metallica “Nothing Else Matters” Live on the Stern Show bản gốc mang bài này tới người nghe. Đối với Cyrus thì điều này (lúc đó) là Âm Nhạc.
• Metallica: Nothing Else Matters (Piano cover) Tiếng dương cầm với Gamazda. Cô xin các fans đừng bình luận về chiến tranh Nga và Ukraine trong những trang của cô. Theo Đệ đoán thì "điều này" (đối với Gamazda) là Âm Nhạc. Đệ tuy không rành về âm nhạc nhưng vẫn rất thích theo  dõi cách đánh tay trái của dương cầm thủ (thường là tiếng trầm nhưng cũng có khi "leo" ngang qua tay phải trong những croisées)
• Nothing Else Matters - Metallica (Piano Cello Cover) - Brooklyn Duo Hidden gem!!!
• Apocalyptica - 'Nothing Else Matters' (Official Video) Một "comment" khá lý thú: "If this isn't played at my funeral, I'm not going." (Nếu bài này không được chơi tại đám tang của tôi, tôi sẽ không tham dự)
  
• Nếu Bê chỉ có thì giờ nghe một bài thì nên nghe bài này: Lucie Silvas - Nothing Else Matters (Radio 2 concert). Theo Đệ thì có hai cái hay trong cách trình diễn: cách phát âm và cách ngắt câu của Silvas. "Một điều" của Silvas là cái gì?

Thu 2021 -- IBM Park

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Theo Đệ thì trên 60 tuổi hãy tuân thủ cái triết lý Nothing Else Matters.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. Miley Cyrus and Metallica “Nothing Else Matters” Live on the Stern Show

C. Nothing Else Matters -- Lyrics << verse 3 is interesting:
        "Open mind for a different view
        And nothing else matters"

Fourteen Eyes -- Mười Bốn Con Măt

Thân chào các Bê (*),
Hôm nay, ngồi theo dõi cuộc kháng chiến của Ukraine chống lại quân xâm lược từ Liên Bang Nga. Bỏ qua cái được thi vị hóa và cái được giàn dựng của tuyên truyền của cả hai phía, Đệ không thấy ai nói tới những hoạt động âm thầm nhưng cực kỳ quan trọng của tình báo, đặc biệt là tình báo liên quốc gia.

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...
Trước hết xin được viết ra đây vài điều mà Đệ tin:

• Chiến tranh luôn luôn là địa ngục cho cả hai bên tham dự (war is hell).
• Xâm lược là hèn hạ, đốn mạt.
• Nhân dân Ukraine có quyền chọn lựa thể chế chính trị để theo đuổi.
• Có là người tỵ nạn mới hiểu được người bỏ nước ra đi lánh nạn.

Xin trở lại với tình báo liên quốc gia. Một thỏa thuận của năm nước (Five Eyes: Anh, Mỹ, Gia Nã Đại, Tân Tay Lan và Úc Đại Lợi) đã giúp các nước này chia sẻ tin tình báo khi tin tình báo sẽ giúp được họ đưa ra những quyết định phù hợp để ngăn chận hoặc đối phó với kẻ thù chung, trong nhiều trường hợp là Liên Bang Nga. 
Sau đó vì nhu cầu chia sẻ thông tin toàn cầu: Pháp, Đan Mạch, Hà Lan và Na Uy tham gia nên Five Eyes trở thành Nine Eyes. Ngày nay, thêm Đức, Bỉ, Ý, Thụy Điển, Tây Ban Nha nên thành Fourteen Eyes.

Đó là chưa kể tới các nước khác cũng muốn góp phần: Do Thái, Nhật Bản, Nam Hàn, Tân Gia Ba, vân vân...

Nói chung, thì liên minh Fourteen Eyes và một số nước khác vẫn có những dè dặt để trước hết là bảo vệ bí mật quốc gia nhưng với sự hợp tác như hiện nay, tin tình báo đã rất cần thiết cho liên minh.

Không cần biết cụ thể thì chúng ta cũng có tin là Fourteen Eyes đóng góp không nhỏ vào sự thành công của Hoa Kỳ và khối NATO trong những quyết định cấm vận (sanctions) đối với Liên Bang Nga khi nước này tấn công Ukraine.

Houston 2021

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.

Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi Bê rồi thì chắc là cũng đã mệt mỏi với cái năng động (dynamic) của các liên minh.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. Fourteen eyes surveillance alliance explained

Bướm Vỗ Cánh

Thân chào các Bê (*),
Hôm nay, tuyết đổ hầu như khắp nước Mỹ nên ai ở đâu thì ở đó, tránh ra đường. 

Đọc tin tức thì thấy là Nga khởi động xâm lược Ukraine. Chuyện thì âm ỉ bao nhiêu năm nay nhưng với hiện thực này thì vẫn là sự kiện chấn động thế giới. Có người cho rằng chuyện chẳng ảnh hưởng gì tới mình. Mỹ đã khẳng định là không đem quân vào Ukraine; nhưng sẽ đoàn kết với Âu châu mà tìm cách trừng phạt Nga...

Hiệu ứng bươm bướm (phụ chú C) dầu chỉ là lý thuyết xa vời nhưng lại nói lên một hiện tượng thường xảy ra: mọi việc xảy ra cho nhân loại đều có liên quan, ảnh hưởng đến nhau. Con bướm vỗ cánh ở Nam Mỹ có thề ảnh hưởng tới những cơn bão nhiều tháng sau đó cách nơi con bướm hằng vạn dặm.

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...
Vậy thì việc Nga xâm chiếm Ukraine ảnh hưởng thế nào tới chúng ta? 

Bài này xin được tóm lược một bài báo của Becky Sullivan (NPR; phụ chú C). 

Sullivan đưa ra những điểm chính:

• Hoa Kỳ và các nước chắc chắn là phải tăng cường cấm vận về kinh tế VÀ chắc chắn là Nga sẽ phản ứng. Nga sẽ trả đũa bất chấp, không từ một thủ đoạn nào. Cấm vận luôn là hai chiều: tìm cách cấm vận nào mà mình ít bị thiệt hại (hơn đối phương) là rất khó và kẻ thứ ba (ngư ông như Trung Quốc) sẽ hưởng lợi.
• Giá năng lượng như xăng dầu, khí đốt sẽ tăng vì Nga là nước sản xuất dầu khí. Đức vừa mới tuyên bố ngưng dự án Nord Stream 2. Không có Nord Stream 2 thì thiệt hại cho Nga và cho cả Đức. Dự án coi nhưng xong rồi chỉ còn giai đoạn cuối là phê duyệt; nay thì đắp chăn.
• Những kỹ nghệ khác từ thực phẩm tới xe hơi cũng bị ảnh hưởng vì Nga và Ukraine xuất cảng khá nhiều khoáng chất hiếm và titanium. Phân bón nhập cảng từ Nga/Ukraine cũng sẽ ít đi hoặc ngưng hẳn.
• Từ đó, thị trường chứng khoán toàn cầu cũng sẽ gặp khủng hoảng và người có chứng khoán (nhất là người sống dựa vào quỹ đầu tư như 401(k) sẽ thấy tiền tiết  kiệm của mình "bốc hơi". Ai thích điều này thì xin cảm ơn ông Putin.
• Tấn công vào mạng lưới toàn cầu với sự bảo trợ ngầm của chính phủ (state sponsored cyberattack) sẽ nhằm vào Mỹ và Âu châu. Ngày nay, từ ngân hàng cho tới cơ quan sản xuất năng lượng đều phụ thuộc vào mạng lưới toàn cầu. Quân sự cũng phụ thuộc quá nhiều vào Internet.
•  Nếu Nga không kềm chế các băng đảng tin tặc mà còn ngầm khuyến khích hoặc công khai bảo trợ tin tặc thì không biết sự thiệt hại sẽ đến mức nào. 
• Tin tặc không những phá hoại công sở/công ty tư mà còn tống tiền tư nhân (ransomware attack). 
• Cyberattack còn có thể để phá hoại các cuộc bầu cử tại các nước tự do dân chủ (influencing elections).
• Nếu chiến tranh quy ước (conventional war) bùng nổ thì vấn đề dân di tản, tỵ nạn sẽ là vấn đề lớn cho các nước chung quanh cũng như Hoa Kỳ.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.

Thân,
Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi này rồi thì thấy chiến tranh, dù là ở đâu, là hết vía.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. How a Russian invasion of Ukraine could affect you

C. Hiệu ứng bươm bướm

Tuskegee Study - Vết Nhơ Không Xóa Được

Thân chào các Bê (*),
Hôm nay là mồng 6 Tết Nguyên Đán, kể ra thì cũng còn là năm mới.
Đáng lý là chỉ nên nói chuyện vui nhưng vì cần nói lên một vấn đề mà đa số chúng ta rất kiên quyết cho lập trường của mình.
Cuối năm ngoái, Đẽ có viết một bài cho là vấn đề xã hội nào cũng có cái phức tạp của nó; thường thì nó không hoàn toàn thế này hay hoàn toàn ngược lại (phụ chú D). 

Thì lúc này, mọi người cũng đang tranh cãi về vấn đề chích ngừa Covid. 

• Phe chủ trương chích ngừa thì dùng đủ các cách (kể cả khoa học) để cho là người chủ trương không chích hơi bị... ngu! 
• Phe chủ trương không chích cũng tìm đủ lý do về quyền tự quyết (cũng như khoa học về miễn nhiễm tự nhiên) để chống chế, để bảo vệ quan điểm của mình. IMHO, họ quên một điều căn bản là họ có thể làm lây lan cho người khác kể cả người thân của họ. Nhưng đây là một đề tài khác.

Bê nên nhớ là người không chích ngừa (unvaccinated) không hẳn là người thuộc đảng Cộng Hòa, không hẳn là người theo phe cựu TT Trump. Họ thuộc rất nhiều thành phần, nhiều màu da, nhiều tôn giáo, nhiều tầng lớp xã hội khác nhau. Tóm lại thì người không chích ngừa có lý do của họ và những lý do thì khá đa dạng. 

Bài này chỉ xin đề cập một sự kiện lịch sử của Hoa Kỳ: Nghiên cứu về căn bịnh Giang Mai (Syphilis) và sự kiện lịch sử này cho tới ngày nay vẫn còn là một bài học nhớ đời cho sắc dân Tuskegee...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Sự kiện xảy ra trong một thời gian khá là dài (từ 1932 tới 1997 khi TT Clinton chính thức xin lỗi trước quốc dân) nên có lẽ là dùng "timeline" là ngắn gọn:

• 1932, 600 người da đen tại quận Macon tiểu bang Alabama (người Tuskegee) được chiêu mộ để tình nguyện tham gia vào công cuộc nghiên cứu của cơ quan y tế của chính quyền, U.S. Public Health Service (PHS). Lý do họ tình nguyện thì là sự hứa hẹn về chăm sóc y tế, những bữa ăn miễn phí, và tiền chôn cất khi chết.
• Trong số 600 tình nguyện, 399 người đã mắc Giang Mai
• 1947, Penicillin được công nhận là chữa Giang Mai hiệu quả.  Nhưng các tình nguyện viên này vẫn chỉ được cho uống aspirin, hoặc một số chất khoáng. Lý do? Vì nghiên cứu muốn theo dõi con bệnh mắc Giang Mai (mà không được chữa trị đúng cách) xem Giang Mai sẽ tiến triển ra sao. Tình nguyện viên không biết dã tâm này vì họ không được biết mục đích chính của nghiên cứu: số người mắc Giang Mai lần lượt chết, mù mắt, điên loạn, và hứng chịu sự tàn phá của Giang Mai.
• Giữa thập niên 60's, Peter Buxton, một điều tra viên của USPHS ở San Francisco biết được về cuộc nghiên cứu vô nhân này nên báo với cấp trên. Một hội đồng được thành lập để đánh giá cuộc nghiên cứu nay; rồi thì chẳng đi đến đâu. Buxton, sau đó, phải tiết lộ chuyện này cho báo chí và vào tháng 7, năm 1972, Jean Heller của hãng truyền thông AP đem chuyện này lên báo chí. Dư luận quần chúng phẫn nộ về dã tâm của ngành y tế Hoa Kỳ. Ở thời diểm này thì:
• 28 người (tình nguyện)  chết vì Giang Mai.
• 100 người khác chết vì những biến chứng
• 40 người phối ngẫu bị lây bịnh và truyền bịnh cho 19 trẻ sơ sinh
• 1973, một vụ kiện tập thể (class-action lawsuit) thành công với việc bồi thường 10 triệu đô la cho nạn nhân và người thân vào năm 1974.
• Mãi tới thời TT Clinton (1997), ông mới chính thức xin lỗi với tư cách của một Tổng Thống Hoa Kỳ.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.

Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Bê không nên trách những người Tuskegee, người bị yếu hệ miễn nhiễm, người mang thai, vân vân... không muốn chích ngừa Covid (phụ chú E). Mặc dầu là họ nên đi chích.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. The Tuskegee Timeline 

C. Tuskegee Experiment: The Infamous Syphilis Study

D. Tản Mạn Cuối Năm 2021

E.  Household Pulse Survey Shows Many Don’t Trust COVID Vaccine, Worry About Side Effects

Vi Ổ Cứng - MicroSD

Thân chào các Bê (*),

Gọi đùa là "vi ổ cứng" nhưng từ đây xin gọi đúng tên là MicroSD card (thẻ nhỏ chứa data). Ngày nay microSD là một phần quan trọng trong máy móc điện tử vì không có nó thì không chứa dữ kiện (data như hình, audio file, video file, vân vân...) được.

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Trước hết xin nói về những ký hiệu trên thẻ: 

• Dung lượng (capacity; dung tích): thẻ đề 16 hay 16GB có nghĩa là thẻ có dung lượng 16 gigabits (khác với 16 gigabytes vì 1 gigabyte có 8 gigabits)
• Thẻ có ghi vòng tròn với con số ở trong (xem hình trong phụ chú B). Vòng tròn 10 có nghĩa là tốc độ ghi vào thẻ (writing speed) là 10Mb/sec; 100 giây mới chép được 1Gb). Vòng tròn có thể có số 2, 4, 6, hoặc 10. Mười là nhanh nhất trong những số này.
• Chữ "U" với con số bên trong (xem hình trong phụ chú B).
  U1tương đương với vòng tròn 10 còn U3 tương đương với V30.
• Ngày nay, nhanh hơn thì người ta dùng chữ "V" (giống như dấu căn; xem hình trong phụ chú B) V30 là tốc độ ghi 30Mb/sec, V60 là tốc độ ghi 60Mb, V90 là tốc độ ghi 90Mb/sec
• Tốc độ ghi trên thẻ là tốc dộ ghi (writing speed) tối đa có thể trong điều kiện tối ưu. Thông thường thì tốc dộ ghi trên thực tế là chậm hơn.

Vậy thì trên nguyên tắc số càng cao thì thẻ càng lớn, càng nhanh. Ngày nay thì số V là hiện đại nhất V30 là cần cho đa số máy quay video vì ghi vào thẻ nhanh. Số GB cao cũng cần vì chứa được nhiều video quay ở dạng 4K hay 5.3K.

• Nên mua từ những hãng mà mình tín nhiệm 
• Nên mua đúng với đòi hỏi của máy móc điện tử. Thí dụ máy đòi mình dùng Class 10 thì phải mua class 10 trở lên
• Nên mua card mà máy có thể dùng. Thí dụ máy chỉ có thể dùng card với sức chứa tối đa là 64Gb thì không nên mua card 256Gb vì vừa mắc hơn mà có khi không chạy được ở máy mính.
• Ngày nay, cái máy quay phim như GoPro Hero 10 có thể quay video ở dạng 5.3K (hơn 4K, nha) thì microSD phải lớn vì video 5.3K sẽ được ghi thành file với dung tích lớn. Hơn nữa tốc độ ghi vào microSD cũng phải nhanh.
• Một điều nữa không phải là vấn đề kỹ thuật mà là vấn đề thực dụng: thẻ có dung lượng lớn chứa nhiều data mà mất thì mất nhiều hình ảnh và cũng đắt hơn. Còn có nên mua bốn thẻ 64GB thay vì mua một thẻ 256GB. Đó là chuyện của Bê; không phải là chuyện của Đệ.

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Càng lớn tuổi thì càng... bớt tham!

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. MicroSD Cards Explained | Beginners Guide

Chỉ Là Con Người

Thân chào các Bê (*),

Mahatma Gandhi, trong tự truyện, đề cập tới mặc cảm tội lỗi ám ảnh ông suốt đời: (xin tạm dịch)

Tôi thấy rằng nếu thú tánh không làm tôi mù quáng, tôi lẽ ra đã được thoát khỏi sự dày vò vì sự vắng mắt của tôi trong những giây phút cha tôi hấp hối. Lẽ ra tôi phải xoa bóp cho cha tôi và cha tôi sẽ chết trong vòng tay tôi .... Sự xấu hổ, mà tôi đã đề cập ở chương trên, là sự xấu hổ về ham muốn xác thịt của tôi ngay cả vào giờ phút quan trọng của cái chết của cha tôi, giây phút đòi hỏi sự tỉnh táo tri thức. (phụ chú B)

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Đêm hôm đó, khi người chú/bác (uncle) bảo ông đi ngủ và để người chú/bác này canh người cha hấp hối dùm cho ông, ông đã vào giường ngủ, đánh thức bà vợ và ông làm tình với bà. 

Chuyện chắc cũng không ai biết nếu ông không nói ra. 

Cái vĩ đại của ông là ông tự nguyện kể lại như một nỗi ám ảnh về cái lỗi lầm của ông. 

Có lẽ là trong xã hội Ấn Độ mà ông sinh sống, làm tình (dù với người vợ) trong giờ cha hấp hối là một tội lỗi không thể tha thứ được. 

Mà có lẽ trong bất cứ xã hội nào thì câu chuyện cũng phải được dấu kín.

Ông thì không. Theo ông thì ông có lỗi và chính ông cũng không tha thứ cho ông được.

Ông được tôn sùng cũng chính là từ sự vĩ đại này. 

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Thế a!

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. In Gandhi’s Words ...His Guilt Over Having Sex When His Father Died

Sinh Ra Trong Bình Đẳng

Thân chào các Bê (*),

Trời vẫn cứ... lạnh. Ngồi nhà nên lại xin viết lăng nhăng. Hôm nay xin "phiếm loạn" về sự bình đẳng của con người. Nghe thì quá hay, quá công bằng. Thực tế thì sao và bình đẳng phương diện nào (hay mọi mặt)? Hơn nữa chính chúng ta có muốn, cái gọi là, bình đẳng (mọi mặt) này không?

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Câu trả lời khá phức tạp. 

• "All men are created equal". Theo phụ chú B, Sử gia Jack Rakove cho rằng Thomas Jefferson viết câu này trong cái ý hẹp là các vùng thuộc địa (của Anh quốc) có quyền lập bang, lập quốc. Chứ không nói tới cái ý rộng là mỗi con người (individual) sinh ra là đương nhiên có bình đẳng. IMHO  (In My Humble Opinion), thì Rakove có phần đúng vì chắc chắn là Đế quốc Anh thời đó không nghĩ gì tới cái quyền này. Thượng Đế thì ở quá xa! Mà Thượng Đế của người Anh có cùng là Thượng Đế của người trong một nền văn minh khác không?
• Thực tế ngày nay thì sao? Con người sinh ra khó có thể "đòi" cái bình đẳng này. Chắc chỉ có cha mẹ, gia tộc đứa nhỏ là ước muốn sự bình đẳng này. Đất nước đứa nhỏ được sinh ra có bảo đảm sự bình đẳng này không? Thế giới loài người có gắng để bảo đảm điều này không. Câu trả lời chắc chắn là KHÔNG. Vì đa số chúng ta khẳng định: 'Co(o)n(g) tui thì phải hơn co(o)n(g) "mấy người" chứ!'

Thôi thì nói (Con người sinh ra là đương nhiên thụ hưởng sự bình dẳng) là nói... chơi thôi! 

• Khi con người còn thích "mắt to" hơn "mắt hí" thì bình đẳng ở đâu ra?
• Khi cha mẹ "nó" cho "nó" học trường xịn (vì họ có tiền) thì bình đẳng ở đâu ra?
• Khi...

Những băn khoăn này dẫn chúng ta tới sự phân biệt giữa bình đẳng (Equality) và bình quyền (Equal Rights). IMHO, chúng ta nên tập trung vào mà "đòi" bình quyền: trong một thể chế nào đó có luật lệ thì không ai được ở trên pháp luật (no one is above the law) (1).

Ngay cái việc "đòi" cái bình quyền này cũng là... muôn vàn khó khăn. Nói "Con người sinh ra là đương nhiên thụ hưởng sự bình dẳng" là nói... chơi thôi! 

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi Bê mà được ưu tiên (làm cái gì đó) thì mình... hưởng chứ đừng đứng đó mà nói nhăng về bình đẳng!

(1) Đang xôn xao việc ông Thủ tướng Anh ra lệnh cho dân phải cách ly chống Covid; ông thì tổ chức tiệc lớn (mà không tuân thủ luật cách ly).

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. When Thomas Jefferson penned “all men are created equal,” he did not mean individual equality, says Stanford scholar

Tìm Phở

Thân chào các Bê (*),

Hôm nay thời tiết khá là khắc nghiệt: ra đường mà không mặc đủ đồ ấm thì chân tay có thể bị hoại tử (frostbite) trong vòng 30 phút, nên ngồi nhà viết nhăng về du lịch...
Du lịch là một đề tài viết bao giờ mới hết? Hôm nay chợt nhớ tới chuyện cũ nên lại viết nhăng...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...

Hai vợ chồng Đệ rất thích đi du lịch nhưng mỗi năm cũng chỉ đi được vài lần. Hy vọng là bây giờ về hưu rồi thì chắc đi được nhiều hơn. 

Mỗi khi đi thì họ hàng, bạn bè muốn đi theo. Chắc chắn đông thì vui rồi nhưng hôm nay xin phiếm hai chuyện:

• Đi đông, du lịch quốc tế, thì thế nào cũng có người (trong đoàn) đề nghị đi tìm tiệm ăn Việt để ăn... phở hoặc cơm tấm! Why?
• Tìm tiệm Việt rất mất thì giờ và mướn taxi cho nhiều người là nhiêu khê.
• Tiệm Việt bán cho du khách quốc tế thường là không đúng tiêu chuẩn của người Việt.
  Ngay như đến Chicago, USA mà tìm tiệm phở là... dở hơi! Phở khu Argyle ăn được nhưng mỗi lần đến là mỗi lần Đệ tự hỏi sao mình lại cứ phải đến đây: ăn bát phở chạy... ba quãng đồng và mất trên nửa buổi! Chicago có rất nhiều tiệm ăn quốc tế mà không dễ gì mà người vùng khác có tại địa phương mình.
• Đi du lịch, dù là muốn thăm danh lam thắng cảnh, nhưng không nên chụp hình ở những nơi, những kiểu cách quá đặc biệt (có người bị sóng đánh văng xuống biển). Nên chụp hình vì nó sẽ là kỷ niệm của mình nhưng không nên quá cầu kỳ. Lần đi Vatican, Đệ nhìn ra một điều: cố gắng khệ nệ mà vác ống kính 500mm (hoặc 1000mm) để chụp vòm nóc nhà thờ là việc làm hơi bị... hâm! Chúng ta không khi nào chụp được đẹp như Professionals. Sao cứ phải cưỡng cầu? Muốn thì vào mạng, vào các bảo tàng (trên mạng) mà xem. Hình và video do Professionals với cận cảnh (close-ups) và đầy đủ ánh sáng rất nhiều trên mạng.

Dẫn đến những điều mà Đệ ngẫm ra: 

• Đi du lịch là để ngắm cảnh bằng mắt, bằng tai, và bằng mũi (giác quan của mình); ghi hình hay video được thì tốt nhưng đừng cưỡng cầu.
• Đi du lịch là để tiếp xúc với địa danh đó, với văn hóa đó, với con người tại đó, và với thực phẩm tại đó. Phải "Veni, Vidi" (I came, I saw...) cái mà mình không ghi lại hình được như văn hóa, ẩm thực. Như đi Hawaii mà cứ phải ăn phở (thay vì thử Poke) thì hơi bị... hâm!

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Còn đi được thì nên đi; đừng để đến lúc đi không nổi nữa.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài

Bài Học Cho Kẻ Thắng Cuộc

Thân chào các Bê (*),

Hôm nay, vẫn trong tinh thần là tự hứa sẽ không bàn về chính trị và tôn giáo, Đệ lại xin lăng nhăng về xã hội, về cách con người đối xử với nhau: khi mình thắng xin đừng dồn người thua cuộc vào đường cùng.
Bị dồn vào ngõ cụt thì người thua cuộc chắc chắn phải phản ứng tới cùng để tìm đường ra...

Dạ, dạ Đệ xin vào đề...
Hai chuyện hôm nay thì chỉ liên quan tới nước Mỹ, nơi Đệ sinh sống cùng gia đình: 

• Kết thúc cuộc nội chiến tại Hoa Kỳ (April 12, 1861 – May 9, 1865): hơn bốn năm tương tàn thì nội chiến chấm dứt. Nhu cầu tái thiết đất nước là quan tâm của cả bên thắng cuộc cũng như bên thua cuộc. Miền Bắc đã khéo léo trong nỗ lực lôi kéo người miền Nam tham gia vào tái thiết đất nước (thay vì dồn người miến Nam vào thế kẻ thua cuộc phải tuân thủ điều kiện của kẻ thắng cuộc đưa ra). Một trong những khéo léo đó là không làm kẻ thua cuộc mất mặt (xem Fact #5 và #8 của phụ chú C)
• Năm 2020, sự kiện Biden thắng cử cho thấy là những người ủng hộ ông nhiều hơn những người chủ trương ủng hộ Trump.
  Trên 74 triệu cử tri bầu cho Trump. Cả 74 triệu người đó chủ trương chống di dân, chủ trương kỳ thị, chủ trương da trắng thượng đẳng? Đệ không nghĩ vậy.
  Mà dù cho họ có chủ trương như vậy thì số  người này quá lớn để phe thắng cuộc dồn họ vào đường cùng, để chúng ta bêu xấu họ trên diễn đàn công cộng (public shaming). Làm điều này là chúng ta không muốn thức tỉnh họ: chúng ta chỉ muốn làm nhục họ vì cho rằng họ đã ngu muội mà làm sai trong quá khứ. Bê có rảnh thì đọc phụ chú B để thấy là suy nghĩ và hành động, của người ủng hộ ông Trump, phức tạp hơn là trắng/đen (xin đọc Tản Mạn Cuối Năm 2021).)

Không phải cái gì từ chủ trương của phe Dân Chủ đều đúng, đều hay.

Không phải cái gì từ phe Cộng Hòa đều sai, đều khả ố.

IMHO, Mark Twain nói đúng: History doesn’t repeat itself, but it does rhyme (Lịch sử không tự lặp lại, nhưng nó có vần có điệu). Có vần, có điệu là vì con người với cái sân si của mình thường muốn hạ gục kẻ khác, thường muốn hùa theo kẻ mạnh mà dồn kẻ thua vào chân tường. Give them a break!

Chúc các Bê một cuối tuần vui vẻ bên gia đình và người thân.
Thân,

Chú thích:
(*) Bê là Bê 60: Từ chữ tắt B60 (Beyond 60 years young) để chỉ các bác trên 60 tuổi trẻ. Tuổi Bê, đáng ra, là tuổi mà chúng ta sẵn sàng buông bỏ, là tuổi mà chúng ta ý thức là sự việc thường phức tạp hơn chúng ta tưởng.

Phụ chú:
A. Blogs Đã Viết--Theo Đề Tài
B. First They Fought About Masks. Then Over the Soul of the City.

C. 10 Facts: Appomattox Court House

D. History doesn’t repeat itself, but it does rhyme

E. The 2020 Election by the Numbers